۹۸-۱۰-۱۲
نشاء کارها ، تراکتورها و کمباین‌های وارداتی با ارز ۴۲۰۰ تومانی تا به حال چه نقشی را در کمیت ، کیفیت و قیمت تمام شده شالی داشته‌اند؟
درباره کشت شالی و تولید برنج با ابزار مکانیزه که موجبات کاهش قیمت تمام شده و افزایش کیفیت‌ها را در برداشته باشد ، اغلب تحلیل‌هایی را ارائه داده‌ایم ، ولی از آنجایی که هر سیاست ، تدبیر یا طراحی که اجرا می‌شود یا می‌خواهد به اجرا درآید ، نظارت‌ها و تحلیل‌های خاص خود را می‌طلبد و متأسفانه در این راستا در رسانه‌ها چنین تدابیری را ملاحظه نمی‌کنیم که از آنها درس بگیریم و تجربه‌اندوزی کنیم ، بدین خاطر فهرست‌وار به مواردی می‌پردازیم که تاشاید بتوانیم پاسخ‌های آنها را از اساتیدمان در بخش دولتی و به ویژه معاونت امور زراعت و مرکز توسعه مکانیزاسیون پرس‌وجو و از آنها نیز درس بگیریم:
۱- سطح زیر کشت شالی در مازندران حدود ۲۵۰ هزار هکتار ، درگیلان ۲۳۵ هزار هکتار و در استان گلستان حدود ۲۵ هزار هکتار و شگفت‌آور در استان خوزستان ۱۸۰ هزار هکتار به صورت خشکه کاری گزارش شده است ، که جمع کل تولید برنج در سال به ۱.۲۰۰.۰۰۰ تن می‌رسد. خاطرنشان می‌سازد که امسال به علت بروز سرمای زودرس ، دانه‌ها در غلاف شالی‌ها به ویژه در استان گلستان رشد نکردند و شالیکاران به این نتیجه رسیدند که برای توسعه کشت شالی به صورت خشکه‌کاری ، نیاز به رقم متعادل‌تری در این استان دارند.
بسیاری از صنعتگران و تأمین کننده‌های ماشین‌ها و ادوات کشاورزی، انتقادات جدی به مرکز توسعه مکانیزاسیون را مطرح می‌کنند ، اما با کمال شگفتی، روز بعد التماس می‌کنند که از بردن نام آنها پرهیز شود تا رابطه‌شان با این مرکز مخدوش نگردد! در حالی که بسیاری از مدیران و کارشناس‌های این مرکز آمادگی حل مسائل آنان را دارند
۲- بخش دولتی مسئول چنین نتیجه گیری کرده که بدین منظور سالانه به ۲۰۰۰-۱۵۰۰کمباین شالی نیاز داریم که متوسط عمر مفید این کمباین‌ها از ۳ سال تجاوز نمی‌کند و اگر برای بازسازی آنها اقدام شود ، چون قطعات با ارز آزاد وارد می‌شود ، صرفه اقتصادی با واردات تمام ساخت است که این روند هم تعمیرات را مختل می‌کند و نیز روند مونتاژ و واردات برخی قطعات را برای رونق خطوط تولید با رقابتی نابرابر مواجه می‌سازد که این سیاست شگفت‌آور معلوم نیست به چه کسانی سود و به چه قشری ضرر وارد می‌سازد؟
کارخانه کمباین سازی ایران که اخیراً از نوعی کمباین شالی به قدرت ۱۰۰ اسب بخار رونمایی کرده، با استقبال کم نظیر مدیران آستان قدس رضوی و کارشناسان وزارت جهاد کشاورزی مواجه شده ، به طوری که رئیس مرکز توسعه مکانیزاسیون در سخنرانی افتتاحیه خود این حرکت را بزرگترین پشتوانه توسعه مکانیزاسیون در برداشت شالی به حساب آورده است اما در کمال شگفتی در تاریخ ۲۰/۹/۹۸ با ارسال نامه‌ای مواجه شدیم که وی خطاب به مسئولان بالادستی خود ، ورود کمباین‌های شالی را از کشور چین و ضرورت واردات را تولید ناکافی و بموقع کمباین‌سازی عنوان کرده است که بدین خاطر این واردات را از ضروریات برداشت شالی به حساب آورده ، بدین معنا که با ورود این کمباین‌ها با ارز ۴۲۰۰ تومانی ، کمباین‌های تولیدی برای مدتی در کارخانه سازنده انبار می شوند تا کمباین‌های ارزان قیمت وارداتی به فروش برسند که نوبت کمباین‌های این کارخانه که نیمی از قطعات آن با ارز آزاد وارد می‌شوند ، برسد!
گرانی قطعات یدکی کمباین و مختل ماندن خدمات پس از فروش، باعث کوتاه‌تر شدن عمر اقتصادی این دستگاه‌ها شده و بدین خاطر شالیکاران ترجیح می‌دهند که ازکمباین‌های تمام ساخت وارداتی ارزان قیمت چینی به جای بازسازی‌ها استفاده کنند، ضمن آنکه این کمباین‌ها ظرفیت و توانایی محدودی از نظر عرض دهنه ۲/۲ متر و مخزن نگهداری با ظرفیت محدود دارند، لذا بعضی از کشاورزان بدون رعایت این محدودیت‌ها ، از کمباین‌ها آنچنان کار می‌کشند تا عمر مفید کمباین‌های شالی را کاهش دهند.
چینی‌ها عمر مفید کمباین‌ها را ۵ سال عنوان می‌کنند که به خاطر عدم رعایت کارکردها ، این عمر در ایران گاهی به کمتر از ۵/۳ سال کاهش یافته است، تا واردکنندگان آن با بهره‌گیری از ارز ۰۰۲۴ تومانی سود بیشتری ببرند!
۳- برداشت شالی توسط کمباین باید با کارخانه‌ها یا کارگاه‌های فراوری شالی هم‌خوانی داشته باشد تا حداکثر در مدت ۲۴ ساعت شالی قبل از قارچ گرفتگی ، فراوری شود ، ولی این روند در استان خوزستان و نیز تا حدودی در استان‌های شمالی کشورمان با مشکل عدم هماهنگی مقدار برداشت روزانه یا فراوری دارد که چنین ظرفیت‌هایی قبلاً به وجود نیامده‌اند ، چرا که رطوبت ۲۶-۲۴ درصد بعد از ۷۰ ساعت شالی را دچار قارچ‌زدگی می‌کند.
طبق اطلاعات دریافتی ، هر دستگاه کمباین روزانه حدود ۵ هکتار و سالانه ۵۰۰-۴۰۰ هکتار شالی را در استان‌های شمالی برداشت می‌کند که این روند در استان خوزستان متفاوت است ضمن آنکه شالی‌های استان خوزستان توسط پیمانکاران شمال برداشت می‌شوند. به قرار اطلاع از کل تولید نفت مقدار ۱۲۰ هزار بشکه توسط کشور چین خریداری می‌شود که هر بشکه ۴۵ هزار دلار محاسبه می‌شود ، که بانک «ردکن لونگ» مجاز معامله با ایران است.
دست اندرکاران از مزایای استفاده کمباین‌های وارداتی این چنین تعریف می‌کنند : زمان برداشت برنج از ۲۰ تیرتا ۱۵ مردادماه جمعاً ۲۵ روز است که زمین آماده برای کشت دوم شود ، به همین علت برنج طارم و هاشمی را می‌توان ۲ بار در سال کشت کرد. در زمین گل‌آلود، کمباین از نظر درصدزنی، مزیت برداشت دارد که لاستیک‌ها زنجیره‌ای داشته باشند که ۵۰ سانت عرض دارند ولی این نوع لاستیک‌ها فقط در چین وجود دارد.
اینکه به توصیه رهبرمان مبنی بر رونق تولید داخل ، کمباین‌سازی ایران
به این توصیه لبیک گفت و تولید کمباین شالی را طراحی و روی خط تولید آورد، واردات انبوه کمباین‌های مشابه تمام ساخت با ارز ۴۲۰۰ تومانی چه توجیهی دارد؟
نشاءکارها با قیمت مناسب ، خریدار دارد . واردات کمباین شالی مانند درختان میوه ، سال‌های بیار و نیار پیدا کرده است زیرا یک سال درخواست حدود ۱۵۰۰ دستگاه و سال بعد به کمتر از نصف کاهش می‌یابد. برداشت شالی در عرض مدت ۳-۲ هفته درشمال انجام می‌شود که در صورت تأخیر ، شاخه‌ها سنگین و با یک باران نابهنگام، خم می‌شوند و باعث گرانی غیرمنتظره شالی‌های برنج می‌شود.
کشور عراق نیز چند سالی است اقدام به شالی کاری کرده است و همزمان متقاضی خرید خشک‌کن‌های شالی از ایران شده‌اند ، به طوری که در اطراف شهر «نجف» ۳۳ درصد شالی عراق کاشته می شود و در «القادسیه» نیز ۲۰ درصد شالی کشت می‌شود و یکی از دلایل عدم تمایل به واردات شالی از ایران نیز همین رونق کشت شالی در عراق بوده است.
خاطرنشان می‌سازد که قرار بود که از ۹۰۰ هزار تن شالی که ۳۰۰ هزار تن آن خشک می‌شود ، کشور عراق ۶۰۰ تن را خریداری کند ، ولی به علت آنکه شالی‌های آماده شده برای صادرات دچار سم آفلاتوکسین شده بود ، عراق از ورود و خرید آن خودداری کرد.
