98-1-29
گیاهان زراعی تله و میزبان‌های تله، گیاهانی هستند که بـذر گـل جـالیز را وادار بـه جوانـه زنی می‌کنند ولی خودشان میزبانند. از جمله این گیاهان می‌توان به سورگوم، ذرت، یونجـه، کتـان و غیره اشاره کرد. میزبان‌های تله هم گیاهانی هستند که باعث جوانه‌زنی و رشـد گـل جـالیز مـی‌شـوند. قبل از گلدهی باید میزبان‌های تله را نیز از بین برد تا ذخیره بذر گل جالیز در مزرعه کم شود. از جملـه می‌توان به شبدر «برسیم» اشاره کرد که با برداشت چین‌های متعدد، باعث کاهش تراکم گـل جـالیز مـی‌شود. استفاده از تله‌های گیاهی به دلایل اقتصادی، محدودیت آب و اطلاعات ناکافی از روش صـحیح آن چندان رواج ندارد. علاوه بر این، مدت زمان زیادی طول می‌کشد تا با استفاده از این راهکار تـراکم گل جالیز به میزان قابل توجه کم شود. همچنین تنوع نژادهای محلی گـل جـالیز باعـث مـی‌شـود یـک گیاه تله در یک محل، موفق، ولی در محل دیگر ناموفق باشد.
براین اساس، روش‌های عملی مبارزه با گل جالیز به شرح زیرند:
الف ـ تاریخ کاشت: تاریخ کاشت با تأثیری که از طریق عامل محیطی و درجه حرارت بر جوانه زدن بذر گل جالیز می‌گذارد، میتواند در کنترل آن مؤثر باشد؛ یعنی با زود کاشتن محصول و پیش‌رس نمودن آن می‌توان گیاه را از خسارت آن فراری داد.
ب ـ تناوب زراعی: تناوب وقتی مؤثرتر خواهد بود که گیاهان موجود در تناوب، بذر گل جالیز را وادار به جوانه زنی کند، ولی خود میزبان نباشد؛ این‌گونه محصولات را گیاهان تله می‌نامند. از جمله این گیاهان می‌توان به سورگوم، ذرت، یونجه و … اشاره کرد که در برنامه کاشت مزرعه قرار داد.
ج ـ تغذیه مناسب: کاهش حاصلخیزی، بالا بودن PH خاک که در نتیجه منجر به عدم جذب عناصر غذایی از طرف گیاه خواهد شد، باعث تشدید حضور گل جالیز در مزرعه می‌شود. بنابراین تغذیه مناسب گیاه قبل از کاشت و در طول مرحله داشت میتواند تا حدودی میزان خسارت را کاهش دهد.
د ـ وجین دستی: از بین بردن و حذف گل جالیز به محض سر برآوردن از خاک با وسایل تیز و برنده میتواند در جلوگیری از میزان خسارت و جلوگیری از تولید بذر آن مؤثر باشد.
ه ـ آفتاب‌دهی خاک: پهن کردن پوشش پلاستیکی در سطح خاک و رعایت یک سری اصول فنی در طول فصل گرم سال میتواند در کاهش جمعیت این انگل مؤثر باشد.
و ـ مبارزه بیولوژیک
ز ـ مبارزه شیمیایی: علف کشی نظیر رانداپ را به میزان ۵۰ سی‌سی در هکتار و برای سه نوبت در زمان‌های ۳۰، ۴۰ و ۵۰ روز پس از کشت نشا می‌توان در مزرعه استفاده کرد.
مديريت و كنترل گل جاليز
پيشگيري و جلوگيري از آلوده شدن اراضي به بذر انگل بسيار مهم است و بايد جدي گرفته شود، زیرا مدیریت و کنترل گل جالیز بسیار مشکل است. مدیریت گل جالیز به دلایل زیر
مشكل است:
1ـ توانایی تولید بذر فراوان
توسط انگل
2ـ حفظ قوه نامیه بذر به مدت چند سال در داخل خاك حتی تا
13 – 12 سال
3ـ عدم جوانه زنی بذر در غیاب مواد محرك شیمیایی ترشح شده از میزبان‌ها و منتظر گیاه میزبان ماندن
4ـ رشد رویشی سریع انگل پس از خروج از خاك
5 ـ اتصال و ارتباط نزدیك انگل با گیاه میزبان
به دلایل ذکر شده و به دلیل از دست رفتن توان انتخاب گیاهان زراعی با عملکرد اقتصادی بالاتر توسط کشاورزان، زمين از لحاظ كاربري توليد و ارزش، دچار کمبودهای زيادي مي‌شود و به‌علاوه كنترل گل جاليز غیر از مشكل بودن، زمان‌بر و هزينه‌بر نیز هست. ضمن اينكه با يك روش تنها و براي يك فصل نمي‌توان مزرعه را از گل جاليز و بذرهای آن پاك کرد و لازم است با تلفيقي از روش‌هاي مختلف، تعداد بذر انگل را در زمين كاهش داد و سپس آن را كاملاً حذف کرد. البته اين به‌شرطي ممكن است كه اجازه و امكان ورود بذرهای جديد يا توليد بذرهای جديد توسط انگل داده نشود.
روش‌هاي شيميايي و غيرشيميايي كنترل و از بين بردن گل جاليز
١ـ قرنطینه کردن اراضی: مشخص كردن اراضي آلوده و غيرآلوده و رعايت شرايط و انجام اقداماتی از جمله قرنطينه كردن اراضي آلوده (البته توسط كشاورزان)، مانند جلوگيري از انتقال خاك و كود و بقاياي گياهي از اراضي آلوده به اراضي سالم، تميز كردن چرخ تراكتور و ادوات دنباله‌بند مانند گاوآهن و … قبل از ورود به زمين، جلوگيري از تغذيه و تردد دام‌ها بين اراضي آلوده و غيرآلوده.
٢ ـ سالم سازي زمين: در اينجا هدف كاهش يا حذف بذرهای انگل موجود در خاك است.