97-3-10
نمایندگان آقای Prof. Dr. Bernhard Schafer استاد دانشگاه «وستفالیا» و مزرعه‌دار در آلمان
متخصص زراعت و حفظ نباتات در مقایسه با کشت و کار منطقه گرگان، دشت و دزفول مطرح کرد:
برای دفع آفات از سمومی استفاده می‌شود که در آلمان ممنوع اعلام شده است
مروری بر انتقال دانش فنی کشت و کار محصول کلزا در ایران، ما کارشناسان آلمانی را ناگریز به انجام سفرهای علمی و تحقیقی به نقاط مختلف ایران کرد که برای انجام این تحقیقات، در سفر اول، از استانبول ترکیه به دزفول، شیراز، مشهد سفر کرده و در سفر دوم، مناطق مختلف و آب‌وهوا را نیز مورد مطالعه قرار دادیم. از این اراضی مقایسه‌ای، نمونه‌برداری صورت گرفت و سخنرانی‌ها و آموزش‌ها در این‌باره با هم تلفیق شدند. پروفیل‌های خاک نیز مورد مطالعه قرار گرفت که در یک منطقه در اطراف شهر دزفول در مقایسه با گرگان ملاحظه و تفاوت‌ها بررسی شد که ریشه گیاه کلزا را تا 2/1متر در عمق خاک نشان می‌دهد.
خاک منطقه گرگان و دشت بیشتر رسی و ریشه کلزا کمتر به عمق نفوذ کرده و از 20سانتی‌متر تجاوز نمی‌کرد که به‌دلیل استفاده از ادوات نامناسب، ساختار سختی در خاک به‌وجود آمده بود. براساس یک رشته بررسی‌ها و داده‌ها، دسته‌بندی‌های خاک در ابعاد مختلف مورد توجه واقع شد که بدترین و بهترین حالات مورد مطالعه قرار گرفت.
در بررسی انواع خاک با کارشناسان و کشاورزان ایرانی بحث‌های زیادی صورت گرفت و متعاقباً ساختار محصول در شرایط متفاوت خاک در زمان گل‌دهی رسیدگی و دوره‌های رشد گیاه نیز ارزیابی شد و عملکردها هم جزو این ارزیابی‌ها قرار داشتند.
در این راستا، دوره‌های حفاظت از گیاه در نمونه‌های مختلف، سیستم‌های خاک‌ورزی و تاریخ کشت نیز در دستورکار قرار داشتند و گروه‌های تحقیق متعاقباً به این بررسی‌ها ادامه دادند که درمورد سیستم‌های خاک‌ورزی و تراکم کشت بحث کردند؛ به‌همین‌ترتیب، در دزفول نیز سیستم‌های خاک‌ورزی و عملکرد محصول ارزیابی و با سیستم‌های متداول در آلمان مقایسه شد. همچنین تعداد بذرها با ساختار هزار دانه در کلزا و شرایط الزامی دیگر گوشزد و در مورد الزامات نکات بارز تأکید شد. کنترل علف‌های هرز، مراحل رشد گیاه و غیره نیز متذکر شد.
نیازهای مختلف کلزا به کود، تأثیر PH بر رشد گیاه، تکمیل عملیات حفاظت از محصول و تقسیمات صحیح گیاه و کمباین مورد تأکید قرار گرفت و سمومی مشاهده شد که در آلمان استفاده از آنها ممنوع است.
درهمین‌حال، نحوه صحیح سموم و زمان استفاده از آنها موردبحث قرار گرفت و بر هماهنگی با همسایه‌ها در زمان استفاده از آنها تأکید شد. در ادامه، شرایط بروز آفات و بیماری‌های رایج تشریح شد و موارد احتیاط تنظیم سمپاش و استفاده از سمپاش‌های حفاظتی، دستکش‌ها و کالیبره‌کردن صحیح سمپاشی‌ها موردتأکید قرار گرفت. استفاد از کمباین برداشت کلزا و نحوه و زمان برداشت آن نیز در یکی از این روزها با رعایت شرایط رشد و آمادگی کلزا برای برداشت در دزفول مورد رسیدگی و ارزیابی قرار گرفت.
این شاگرد پرفسور شافر در ادامه توضیح داد: به‌طورکلی خاک‌ورزی مشخصی در آلمان وجود ندارد و اینکه در ایران چه نوع خاک‌ورزی در مناطق مختلف کارساز است و بسیاری از راهکارهای نوین و مناسب مکانیزاسیون در ایران، ازسوی کارشناسان ایرانی تشریح شد. مکانیزاسیون عمل‌آوری خاک براساس اقلیم و نوع خاک صورت می‌گیرد و در ایران، برخی مناطق فقط 50میلی‌متر تا حداکثر 120میلی‌متر باران می‌بارد که در نواحی دزفول، کیفیت خاک‌ها نسبتاً مناسب، ولی در گرگان و دشت، خاک‌ها بیشتر فشرده بودند.
برای مثال، دیسک‌ها به‌سادگی می‌توانند پستی و بلندی‌های سطح خاک را صاف کنند و در این روش درعین‌حال که خاک‌ورزی نسبتاً ارزان است، ولی برای خاک‌های فشرده، این نوع دیسک‌ها بسیار کارساز نیستند.
برای خاک‌ورزی اولیه، شاید دیسک و ادوات کولتیواتور و ریزشکن می‌توانند در برخی اراضی بهتر عمل کند و به‌نظر می‌رسد این نوع کولتیواتور بتواند به اصلاح خاک بهتر کمک کند.
خاک گرگان، بیشتر رسی و ناهموار است و بستر مناسب برای کاشت بذر نیست. کاربرد گاوآهن‌ها اغلب تأثیر منفی بر خاک می‌گذارد، به‌خصوص آنکه خیش‌ها زنگ‌زدگی داشته باشند و برخی از کشاورزان فکر می‌کنند که گاوآهن‌های دوطرفه شاید کارسازتر باشند که در کاربرد دیسک‌ها نیز، فشردگی خاک‌ها را باعث می‌شوند.
در این راستا، روتیواتورها نیز برای برخی از خاک‌ها تجویز می‌شوند که تا حدودی باعث مسطح‌شدن خاک می‌شوند؛ روی‌هم‌رفته این نوع خاک‌ورزی در اراضی بزرگ برای تولید محصولات استراتژیک کارساز نیست، ولی اگر چاره‌ای نباشد می‌توان از دیسک‌ها نیز استفاده کرد. بااین‌حال به‌جای استفاده از روتیواتورها، می‌توان از کمبنات‌ها نیز استفاده کرد، ولی نمی‌توان نام آن را کشاورزی حفاظتی نامید.
روی پاکت‌های بذر ثبت شده که هزار دانه بذر کلزا حدود 5/3 ـ 3کیلو وزن دارد و اطلاع از این مشخصات قبل از کاشت کلزا، الزامی بوده و لازم است که این دانه‌ها از هم تفکیک و یکدست شوند که تعداد 145بوته در یک مزرعه دور از ذهن نیست؛ شاخه‌های آنها گاهی باریک و گاهی ضخیم‌ترند و بذر کلزاهای ضعیف روی سطح خاک مزرعه پخش می‌شود که کلزاهای خودرو را در دوره‌های کشت بعدی ایجاد می‌کنند.
برای تنظیم دستگاه برداشت، باید درجه‌بندی یکنواخت مطمئن را به خود ببینید و اگر دریچه‌ها درجه‌بندی نشوند، در یک مترمربع برداشت زیاد و عملکرد برداشت اندک را شاهد خواهیم بود، ضمن آنکه تنظیم عمق کشت در دستگاه‌های بذرکار و پوشش خاکی کافی پس از کاشت بذر، بسیار مهم است.
کوددهی کلزا
برای شفاف‌سازی بیشتر، نوعی کودپاش آمازون با صفحات ویژه گردشی با زبانه‌های مخصوص نمایش داده شد که دفترچه‌های آموزشی کاربردی نیز همراه این دستگاه به کشاورز تحویل داده می‌شود؛ به‌طورکلی هر نوع کود، وزن مخصوص و نحوه کودپاشی ویژه خود را میطلبد. زمان استفاده از سموم باید با ملاحظات محیط‌زیست انجام گیرد که بسیاری از تجهیزات حفاظتی کاربر را الزامی می‌کند، تا از آسیب‌های وارده توسط سموم حفاظت شود.
بسیاری از سمومی که در ایران استفاده می‌شود سرطان‌زا و در آلمان ممنوع است و برای استفاده از سموم باید زمان استفاده و مدت کارنس و نحوه سمپاشی موردتوجه قرار گیرد. پس از برداشت باید دقت شود بقایا به‌طور یکنواخت در سطح مزرعه پخش شوند. توصیه می‌شود کشت کلزا بیشتر در مناطق گرگان و دشت انجام گیرد که آبیاری زیادی نیاز ندارد؛ به‌طورکلی اراضی ناهموار برای کشت کلزا مناسب نیستند و باید از این بالا یا پایین پریدن کمباین‌ها هنگام برداشت جلوگیری کرد.
در آلمان، قبل از پرداختن به زراعت، لازم است که کلزاکاران یک دوره آموزشی را طی کنند. یارانه‌ها در آلمان به‌ازای هر هکتار به کشاورزان پرداخت می‌شود که شامل خرید کودها، سموم و بذرها می‌شوند که بذرهای مزارع مختلف در این راستا کاهش می‌یابد، ولی برای کشاورزان ایرانی، این روند ممکن است مشکل‌ساز باشد.