99-12-6
تجربیات حاصل شده طی چند دهه گذشته، نشان داده که فعالیت در بخش کشاورزی میتواند در صورت رعایت اصول علمی و تجربی، درآمدزا و آینده‌ساز برای نسل فعلی و آینده باشد که به ترتیب اهمیت می‌توان به عوامل کلیدی آن اشاره کرد:
الف. زمین بکر
زمین پربازده میتواند اساس یک پروژه موفق را توجیه کند. زمینی که دارای خاک زنده با عمق مناسب حاوی میکرو و ماکروارگانیزم‌ها و مقدار مواد آلی آن از 2 درصد به بالا باشد تا بتوان به کمک مواد آلی خاک، محصولاتی تولید کرد که با اطمینان روی آن‌ها برچسب ارگانیک زد. البته چنین اراضی در کشورمان محدود و بسیار گران است، ولی می‌توان در مدّت حداقل 5 سال مشابه آن را با مدیریت تعریف شده احیاء و برای آن ارزش افزوده ایجاد کرد.
ب. اراضی شور
در کشورمان اراضی سراغ داریم که بدون آب شیرین و خاک قلیائی با PH بیش از 5/8 می‌باشند وبرای احیاء چنین اراضی باید هزینه‌های زیادی را در مدّت بیش از 5 سال صرف کرد که البته قیمت این قبیل اراضی نیز امروز، می‌توانند نسبتاً در حداقل قیمت باشند.
پ. اراضی لب‌شور
ولی اراضی با خاک و آب به اصطلاح لب‌شور نیز یافت می‌شوند که در شرایط فعلی نمی‌توان از این قبیل اراضی نیز محصولی با تضمین اقتصادی بودن، تولید کرد که بسیاری از کشاورزان بدون توجه به رعایت گردش زراعی و تنها به کمک کودهای شیمیایی، برداشت حداقلی را دارند، ولی به تدریج خاک را نیز تخریب کرده و هنوز هم ادامه دارد.
با این حال می‌توان این اراضی درجه 3 را با رعایت برنامه زمان‌بندی 3 ساله، اصلاح و آماده کشت و کار با بهره‌وری کاملاً اقتصادی برای آینده کرد که تمهیدات زیر را میطلبد:
- هوادهی خاک‌‌ها
بدین منظور باید استفاده از هر نوع گاوآهن در آن پرهیز شود و در سال‌های نخست سعی کرد که با ادوات “ساب سویلر” در صورت امکان به عمق 85 سانتی متر به کمک تراکتورهای بیش از 200 قوه اسب، تخلخل لازم را در خاک ایجاد و تا عمق مناسب هوادهی کرد.
- کشت مستقیم
در مرحله بعدی، می‌توان با دستگاه خاک‌ورز مرکب، خاک سطحی را صاف و آماده کاشت بذر کرد و متعاقب این عملیات، خاک مزرعه را آماده کاشت با روش حفاظتی نمود که در این مرحله یک دستگاه کشت مستقیم مجهز به مکانیزم‌های سطحی، بذر کار کودکار، بذر غلات را در سال نخست با رعایت قرارگرفتن کود شیمیایی در 5 سانتی متری زیر بذر، عملیات حفاظتی را رعایت نمود.
- افزایش بهره‌وری
در سال دوم محصول غلات در چنین اراضی در دیم به شرط ریزش‌های مناسب حداقل 2 تن در کشت آبی حداقل 6 تن محصول قابل برداشت می‌شوند.
- مدیریت بقایا
درسال دوم، در حالی به کشت دانه‌های روغنی می‌پردازیم که نیمی از کاه گندم برروی بستر خاک قرار دارد و بذر دانه‌های روغنی به وسیله دستگاه کشت مستقیم در عمق 5 سانتی‌متری درواقع در زیر خاکی که مالچ کاه و کلش روی آن قرار دارد، کاشته می‌شود که کاه نه تنها از تبخیر آب سطحی خاک جلوگیری می‌نماید، بلکه از همان سال دوم شروع به پوسیدن می‌کند.
- افزایش قطر بقایا
در فصل بعد که محصول دانه‌های روغنی مثلاً کلزا برداشت شد، مجدداً نیمی از بقایای آن برروی خاک باقی می‌ماند که این بقایا بر سهم مالچ روی خاک سطحی می‌افزاید و در سال بعد به عنوان پوسیده روی سطح رویی خاک می‌ماند.
- بقایای ذرت
در فصل بعدی، نوبت به کشت ذرت دانه‌ای یا علوفه‌ای می‌رسد که باز هم پس از برداشت، نیمی از بقایای آن روی سطح خاک باقی می‌ماند ولی لازم است که ساقه‌های آن با دستگاه ساقه خردکن به ذرات ریزتری درآیند.
- افزایش سهم هوموس
این گردش زراعی در فصول و سال‌های بعد هم ادامه می‌یابد تا مقدار هوموس خاک به تدریج، هم روی سطح خاک و نیز در سطح زیرین آن با افزایش میکرو و ماکروارگانیزم‌ها از جمله کرمهای خاکی افزایش یابد و این تحولات موجب می‌شود که در سال‌های بعد به تدریج از مقدار کودهای شیمیایی کاسته شده تا در سال‌های پنجم به بعد، حداکثر به 20 درصد برسند.
- بذرها بدون تهدید
در این صورت می‌توان از بذرهای اصیل پربازده ای استفاده کرد که مورد تهدید کودهای شیمیایی قرار ندارند تا قوه نامیه خود را از دست بدهند.
- افزایش کیفیت‌ها
با این روش یعنی روند کشاورزی حفاظتی موفق می‌شویم که نه تنها بر تولید در واحد سطح غلات، دانه‌های روغنی و ذرت بیفزاییم، بلکه کیفیت محصول به دلیل افزایش کیفیت خاک نیز بهینه می‌گردد.
- اقتصادی شدن تولید
حال پس از گذشت 6-5 سال، در چنین خاکی می‌توان محصولات راهبردی با رکوردهای بسیار بیشتر از میانگین‌ها تولید کرد و در مقایسه با سایر فعالیت‌های اقتصادی کسب و کار، ثروت آفرینی، کارآفرینی و با حداقل نیروی متبحر کاری و حداقل مصرف آب، بیشترین محصول با کیفیت را حاصل کرد.
- ارزش افزوده و محصول
حال ما در مزرعه‌ای قرار گرفته‌ایم که می‌توان مواد اولیه‌ای در آن تولید کرد که بدون احتساب هزینه‌های حمل و نقل و براساس شناخت بازارهای داخلی و خارجی، نسبت به فراوری آن‌ها، ارزش افزوده لازم را با حفظ کیفیت‌ها و استانداردهای لازم برای مشتریان تعریف نمود.
- افزایش کرمهای خاکی
ارزش چنین مزرعه‌ای به تعداد کرمهای خاکی در متر مکعب خاک آن بستگی دارد که به عنوان کارخانه‌های تولید هوموس یا مواد آلی هستند و حتی نماتدها که برخی از کشاورزان آن‌ها را آفت به شمار می‌آورند، در کنار سایر ماکروارگانیزم‌ها مانند “پروتوزوها” نماتدها و “میکروارگانیزم‌ها”، سال به سال بر مقدار مواد آلی خاک می‌افزایند.
- پیش فروش محصول
چنین مزرعه‌ای میتواند زمینه‌ساز ایجاد زنجیره‌های کامل تولید مواد اولیه، مواد فراوری شده و فرموله شده برای خوراک دام و طیور، موادغذایی برای مصرف‌کننده و سیستم حمل و نقل عرضه این محصولات به بازارهای داخلی و خارجی براساس تحویل قرار داشته باشند، زیرا با بازدید از چنین مزرعه‌هایی، هر تاجر آینده‌نگری سعی می‌کند که قراردادهای درازمدت را با صاحبان آن منعقد کند، زیرا در حال حاضر، در کمتر مزرعه‌ای در ایران وجود دارد که تمام این مراحل را رعایت و مزرعه‌ای برای نسل حاضر و نسل‌های آینده تدارک دیده باشند و به جرأت می‌توان آن را پرسودترین و آینده‌سازترین پروژه اقتصادی در کشورمان نامید و نسبت به الگوبرداری از آن نیز سودهای چند صد برابری را تدارک دید.