مسئولان وزارت جهاد کشاورزی در حالی از ورود حدود ۲۰ آفت قرنطینه‌ای به کشور خبر می‌دهند که بازار فرافکنی و دوگانه‌گویی درباره چگونگی ورود این آفات و بیماری‌های قرنطینه‌ای داغ است.
نگران‌کننده‌ترین و مهم‌ترین عواقب واردات و قاچاق محصولات کشاورزی، ورود آفات و بیماری‌های قرنطینه‌ای همراه با این محموله‌ها به کشور است؛ مسئله‌ای که در حال حاضر دردسرهای زیادی برای دولت و کشاورزان ایجاد کرده است و سالانه میلیاردها تومان برای کنترل این آفات و بیماری‌ها هزینه می‌شود.
به گفته مسئولان وزارت جهاد کشاورزی، تاکنون ۱۵ تا ۲۰ نوع آفت قرنطینه‌ای از طریق واردات به کشور وارد شده است که از جمله آنها می‌توان به مگس میوه زیتون، مگس مدیترانه‌ای، سوسک حنایی خرما، کرم ساقه‌خوار برنج و بیماری‌های جاروک و گرینینگ اشاره کرد؛ آفات و بیماری‌هایی که به گفته کارشناسان امکان ریشه کن کردن و نابودی آنها وجود ندارد و تنها کاری که می‌توان انجام داد، کنترل این آفات با صرف هزینه‌های هنگفت است.
در حالی که برخی معتقدند ضعف نظارت‌های قرنطینه‌ای موجب ورود این آفت‌های پردردسر و پرهزینه به کشور شده است، برخی مسئولان دولتی می‌گویند که آفات و بیماری‌های قرنطینه‌ای از طریق قاچاق محصولات کشاورزی، وارد کشور شده و امکان ورود آنها از طریق مبادی رسمی وجود ندارد.
فرایند واردات محصولات کشاورزی و کنترل آفات
مدیر کل دفتر قرنطینه سازمان حفظ نباتات با بیان این‌که آفات و بیماری‌های قرنطینه‌ای از طریق واردات رسمی وارد کشور نشده است، اظهار کرد: محموله‌هایی که به شکل رسمی وارد کشور می‌شوند، مورد نظارت قرار می‌گیرند و دارای گواهی بهداشت گیاهی از کشور مبدأ هستند که این گواهی، سلامت آنها را تأیید می‌کند.
وی اضافه کرد: علاوه بر این، همکاران ما در گمرکات، ضمن بررسی گواهی بهداشت گیاهی، از خود محموله نیز نمونه‌برداری کرده، نمونه‌ها را در آزمایشگاه مورد بررسی قرار می‌دهند و در صورتی که مشکلی وجود نداشته باشد، به آن محموله اجازه ترخیص می‌دهند.
مدیر کل دفتر قرنطینه سازمان حفظ نباتات با بیان این‌که محموله‌های گیاهی وارداتی از نظر قرنطینه گیاهی به ۴ دسته تقسیم می‌شوند، افزود: دسته اول، صرفاً مشمول بازرسی هستند؛ چراکه احتمال آلودگی آنها به آفات و بیماری‌ها بسیار ناچیز است و این محموله‌ها در گمرکات به این دلیل بازرسی می‌شوند که مشخص شود محموله، همان کالای اظهار شده است و کالای دیگری را جای آن وارد نکنند.
آهنگران ادامه داد: دسته دوم را محموله‌های با ریسک کم تشکیل می‌دهند؛ این محموله‌ها گواهی بهداشت گیاهی کشور مبدأ را لازم دارند و خطرشان کمی از دسته اول بیشتر است.
وی دسته سوم را نیز محموله‌هایی با ریسک متوسط عنوان کرد که خطر ورود آفات و بیماری‌ها همراه آنها وجود دارد، اما آفاتی که می‌توانند همراه با این محموله‌ها وارد شوند، ریسک زیادی ندارند.
این مقام مسئول افزود: در این موارد ما از کشور مبدأ می‌خواهیم برخی موازین بهداشتی گیاهی را روی محموله‌های مذکور اعمال کند؛ به‌عنوان مثال، درخواست می‌کنیم محموله با فلان ماده شیمیایی حتماً ضدعفونی شود.
محموله‌های پرریسک فقط از ۲ گمرک اجازه ورود دارند
آهنگران با بیان این‌که دسته چهارم، محموله‌های با ریسک زیاد هستند، گفت: این محموله‌ها فوق‌العاده برای کشور خطرناکند و ما با استفاده از برخی روش‌ها، میزان این خطر را کاهش می‌دهیم.
وی ادامه داد: ما از کشور مبدأ می‌خواهیم محموله‌های وارداتی را از نظر آفاتی که برای ایران خطرناکند، آزمایش و بررسی و در گواهی بهداشت گیاهی قید کنند که محموله، عاری از این آفات و بیماری‌هاست.
آهنگران اضافه کرد: علاوه بر این، محصولاتی مانند بذور گندم گیاهی و مواردی از این دست را اعلام می‌کنیم که حتماً ضدعفونی شوند تا مطمئن شویم که سالم هستند.
مدیر کل دفتر قرنطینه سازمان حفظ نباتات با تأکید بر این‌که واردات محموله‌های با ریسک زیاد، دقت نظر فراوانی لازم دارد، اظهار کرد: بازرسان قرنطینه گیاهی ما در تمامی گمرکات مستقرند و مأموران گمرک محموله‌ها را به محض ورود به این بازرسان ارجاع می‌دهند که آنان نیز محموله‌ها را بررسی و نتایج را به گمرک اعلام می‌کنند.
آهنگران با بیان این‌که واردات محموله‌های با ریسک زیاد از گمرکات تخصصی انجام می‌شود و از همه گمرکات به آنان اجازه ورود داده نمی‌شود، گفت: درحال حاضر، گمرک شهریار و گمرک فرودگاه امام خمینی(ره) دو گمرکی هستند که محموله‌های با ریسک بالا از آنجا اجازه ورود به کشور را دارند.
مدیر کل دفتر قرنطینه سازمان حفظ نباتات با بیان این‌که محموله‌های وارداتی در گمرکات تخصصی نمونه‌برداری و در آزمایشگاه مرجع سازمان حفظ نباتات بررسی می‌شوند، گفت: اگر این محموله‌ها آلودگی قرنطینه‌ای داشته باشند، طبق ماده ۱۲ قانون حفظ نباتات امحا شده یا به کشور مبدأ بازگردانده می‌شوند.
آهنگران ادامه داد: ممکن است آلودگی گیاهان، قرنطینه‌ای نباشد و ما مطمئن باشیم که با ضدعفونی کردن، این آلودگی حذف خواهد شد که در این صورت، محموله، ضدعفونی و مجدداً نمونه‌برداری می‌شود و اگر آلودگی حذف شده باشد، محموله فوق ترخیص موقت خواهد شد. بعد از آن، محموله به گلخانه‌های قرنطینه‌ای منتقل می‌شود و گلخانه قرنطینه‌ای نیز مکانی کاملاً ایزوله است که امکان ورود و خروج آفات از آن وجود ندارد.
آهنگران ادامه داد: دلیل انتقال محموله به گلخانه‌های قرنطینه‌ای این است که فقط نمونه‌ای از محموله مورد آزمون قرار گرفته، نه همه آن.
وی با بیان این‌که فردی که قصد انجام واردات دارد باید طبق شرایط و ضوابط سازمان حفظ نباتات کشور، قبل از واردات، اقدام به احداث چنین گلخانه‌ای کند، گفت: همکاران ما این گلخانه را بازرسی می‌کنند و درصورت تأیید آن، مجوز واردات برای کالای مورد نظر صادر می‌شود.
مدیر کل دفتر قرنطینه سازمان حفظ نباتات افزود: بسته به نوع گیاه و ریسک آفاتی که ممکن است همراه آن باشد، محموله بین یک ماه تا یک سال داخل گلخانه می‌ماند و گاهی نیز ممکن است این دوران ۲ سال به طول بینجامد.
آهنگران اظهار داشت: یکی دیگر از دلایل انتقال محموله‌ها به گلخانه این است که برخی عوامل بیماری زا دوره کمون دارند و مدتی طول می‌کشد تا گیاه علایم بیماری را بروز دهد. به گفته وی با سپری شدن این دوره و مشخص شدن عدم آلودگی گیاه به آفات و بیماری‌ها، محموله ترخیص قطعی خواهد شد.
آهنگران درباره واردات میوه نیز با بیان این‌که واردات میوه جز نارگیل، انبه، موز و آناناس به کشور ممنوع است، گفت: این میوه‌ها جزء محموله‌های با ریسک متوسط هستند و ما از کشورهای مبدأ می‌خواهیم ضدعفونی‌های خاصی را در این زمینه انجام دهند.
مدیر کل دفتر قرنطینه سازمان حفظ نباتات با اشاره به این‌که در میان این میوه‌ها، انبه از ریسک بالاتری برخوردار است، افزود: در حال حاضر، این میوه از پاکستان وارد کشور می‌شود؛ البته در هندوستان نیز متقاضی‌هایی در این زمینه وجود دارد که ما در حال بررسی این موضوع و تحلیل خطر آن هستیم.
آهنگران با بیان این‌که ما از کشور پاکستان می‌خواهیم این محموله‌ها را ضدعفونی کند، ادامه داد: علاوه بر این، سالانه یک‌بار بازرسان ما با سفر به پاکستان، شرکت‌های ضدعفونی‌کننده این کشور را بررسی و جلساتی را با مسئولان حفظ نباتات پاکستان برگزار می‌کنند؛ ضمن این‌که فقط شرکت‌های ضدعفونی‌کننده‌ای می‌توانند به ایران انبه صادر کنند که توسط کارشناسان ما تأیید شده باشند؛ به‌عنوان مثال، سال گذشته ۲۵ شرکت ضدعفونی‌کننده برای این منظور به ما معرفی شده بود که از میان آنها تقریباً ۱۵ شرکت مورد تأیید قرار گرفتند و باقی حذف شدند.
دو روی یک سکه سیاه؛ قاچاق یا واردات رسمی!؟
وی با اشاره به این‌که آفات قرنطینه‌ای از راه واردات غیرمجاز و قاچاق وارد کشور شده است، گفت: محموله‌هایی که این آفات را همراه خود آورده‌اند، از کانال‌های بهداشتی عبور نکرده‌اند.
به گزارش مهر، طی سال‌های گذشته با ورود ۲۰ آفت قرنطینه‌ای به کشور، مشکلات زیادی برای کشاورزان به وجود آمده و سالانه صدها میلیاردها تومان خسارت متوجه آنها می‌شود. این آفات پردردسر و پرهزینه، حتی اگر از راه واردات غیرمجاز و قاچاق به کشور وارد شده باشند، نشان از غفلت دستگاه‌ها از انجام مسئولیت‌هایشان دارد؛ غفلتی که سبب شده آفات و بیماری‌های خطرناک محصولات کشاورزی، بسیاری از کشاورزان را با صدها میلیون تومان بدهی و برباد رفتن سرمایه‌های زندگی‌شان و دولت را با هزینه‌های سربار ناشی از اقدامات مقابله‌ای مواجه کند.
البته سخنان مدیر کل دفتر قرنطینه سازمان حفظ نباتات یک روی این سکه سیاه است. روی دیگر این سکه آن است که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان و دست‌اندرکاران حوزه کشاورزی، آفات و بیماری‌های قرنطینه‌ای، نه از طریق واردات محصولات قاچاق، بلکه از طریق واردات رسمی محصولات کشاورزی وارد کشور شده و آتش به جان محصولات کشاورزی زده‌اند.
مدیرعامل اتحادیه باغداران مازندران در این خصوص گفت: در باور کسی نمی‌گنجد که محموله‌های بزرگ را که همراه خود، آفات کشاورزی را وارد کشور کرده و به جان محصولات داخلی انداخته‌اند، بتوان از جایی جز دروازه‌های اصلی کشور، وارد کرد.
محمدرضا شعبانی از اقدامات دستگاه‌های مربوطه در این زمینه انتقاد کرد و افزود: این دستگاه‌ها مدام توپ را به زمین یکدیگر می‌اندازند و همین باعث می‌شود ما امیدی به توقف این پدیده شوم نداشته باشیم.
عیسی کلانتری، وزیر اسبق کشاورزی هم در این زمینه گفت: بنده اعتقاد ندارم که میوه به صورت قاچاق وارد کشور می‌شود. وی با بیان این‌که میوه از مرزهای رسمی وارد می‌شود، افزود: این واردات یا با مجوز جهادکشاورزی انجام می‌گیرد یا ارگان‌هایی این کار را می‌کنند که قوی‌تر از دولت هستند و دولت قادر به جلوگیری از آن نیست.
وزیر اسبق کشاورزی تصریح کرد: ممکن است کالاهایی مانند برنج و روغن از مرزها به صورت قاچاق وارد شوند، اما میوه را قاچاقچی وارد کشور نمی‌کند، چرا که این محصولات به شدت فسادپذیرند.
کلانتری با اشاره به این‌که میوه باید در کانتینر سردخانه‌دار وارد شود و این محصولات را نمی‌توان از طریق کوه‌ها وارد کرد، گفت: واردات میوه از مرزهای رسمی مانند مرز بازرگان، بندرعباس، چابهار، قصر شیرین و خرمشهر انجام می‌شود. وی تأکید کرد: کالایی را هم که از مرز رسمی وارد می‌شود، نمی‌توان قاچاق تلقی کرد.
آفات قرنطینه‌ای با واردات کدام محصولات آمدند؟
با وجود تمام این مسائل، اطلاعات چندان دقیقی از منشأ ورود تمام این آفات و بیماری‌ها به کشور در دسترس نیست و درباره برخی از آنها نیز اطلاعات کمی وجود دارد.
مدیر کل دفتر قرنطینه سازمان حفظ نباتات، منشأ پیدایش برخی از این آفات و بیماری‌های قرنطینه‌ای به کشور را مورد اشاره قرار داد و باز هم تأکید کرد که تمام این آفات از راه واردات غیرمجاز و قاچاق وارد کشور شده است.
مگس میوه زیتون با واردات زیتون خام آمد
آهنگران با بیان این‌که آفت مگس میوه زیتون از طریق واردات قاچاق زیتون خام در سال ۸۵ وارد کشور شد، اظهار داشت: در آن زمان، چند محموله زیتون خام به صورت قاچاق وارد کشور شد که این آفت را نیز با خود آورد و درحال حاضر آفت مذکور در ۳ استان قزوین، زنجان و گیلان هر سال دردسر آفرین است.
آهنگران با اشاره به این‌که مقابله با آفت مذکور سالانه میلیاردها تومان هزینه دارد، افزود: کشاورزان و دولت برای تهیه و تأمین مواد و وسایل کنترل این آفت، هزینه‌های میلیاردی می‌کنند.
وی اضافه کرد: در حال حاضر احتمال دارد این آفت در باغ‌ها رها شود و خسارت ایجاد کند، اما در مناطق دیگر تحت کنترل است؛ ضمن این‌که کنترل آن نیاز به اعتبارات میلیاردی دارد.
مدیر کل دفتر قرنطینه سازمان حفظ نباتات در پاسخ به این پرسش که آیا امکان دارد آفت مذکور به کلی نابود شود، گفت: خیر، چنین امکانی وجود ندارد. این آفت ریشه کن نخواهد شد؛ فقط می‌توان آن را کنترل کرد تا مساحت آلودگی کمتر شود.
درگیری ۲ سال اخیر استان‌های غربی با مگس مدیترانه‌ای
آهنگران، مگس مدیترانه‌ای را از دیگر آفاتی خواند که همراه با قاچاق میوه وارد کشور شده است و ادامه داد: برخی از استان‌های غربی کشور مانند کردستان، کرمانشاه و آذربایجان غربی، حدود ۲ سال است که با این آفت دست و پنجه نرم می‌کنند. آفت مگس مدیترانه‌ای از سال ۹۳ از طریق واردات غیرمجاز و قاچاق وارد استان‌های غربی شده است. به گفته این مقام مسئول، آفت مذکور پیش از آن، فقط در استان مازندران وجود داشته است.
آهنگران با بیان این‌که حدود ۲۰ تا ۳۰ سال بود که این آفت در استان مازندران وجود داشت، گفت: به دلیل این‌که آفت مذکور تحت کنترل بود، در استان‌های دیگر شیوع پیدا نکرد.
وی با اشاره به این‌که علت پیدایش این آفت در مازندران نیز قاچاق بوده است، افزود: هزینه‌های کنترل این آفت نیز میلیاردی است و محصولی را نمی‌توان پیدا کرد که این مگس به آن خسارت وارد نکند.
مدیر کل دفتر قرنطینه سازمان حفظ نباتات درباره سوسک حنایی خرما (سرخرطومی حنایی خرما) نیز گفت: این آفت در استان سیستان و بلوچستان وجود دارد که سطح آلودگی آن در دست کنترل است.
آهنگران افزود: نخلی که مورد حمله این سوسک قرار می‌گیرد، یکسال بعد از پا در می‌آید و می‌افتد به همین دلیل همکاران ما به محض آلودگی یک نخل، فورا آن را قرص‌گذاری می‌کنند تا آفت از بین برود و نتواند درون نخل را پوچ و تهی کند.
وی با اشاره به واردات قاچاق پاجوش خرما از کشورهای همسایه به سیستان و بلوچستان گفت: ممکن است یک باغدار سیستانی که با کشاورزان پاکستانی یا کشورهای حاشیه خلیج فارس مراوده دارد، اقدام به آوردن پاجوش آلوده از آن مناطق کرده باشد؛ بدون آن‌که خودش هم بداند دارد چه کاری انجام می‌دهد.
سیستان و بلوچستان و جنوب کرمان درگیر گرینینگ مرکبات
وی بیماری گرینینگ مرکبات را نیز مورد اشاره قرار داد و اظهار کرد: مشخص نیست این بیماری از چه زمانی وارد کشور شده، اما ابتدا در استان سیستان و بلوچستان مشاهده شده است.
آهنگران با بیان این‌که درحال حاضر علاوه بر سیستان و بلوچستان، جنوب کرمان نیز درگیر این بیماری است، افزود: میزبان این بیماری، مرکبات هستند و هزینه کنترل آن فوق‌العاده زیاد است.
به گفته این مقام مسئول، در سازمان حفظ نباتات کشور، سمی برای کنترل بیماری‌هایی مانند جاروک و گرینینگ (میوه سبز) وجود ندارد و وقتی درخت آلوده شد، راهی جز امحای آن باقی نمی‌ماند.
جاروک، باغ‌های لیمو را جادو کرد
جاروک جادوگر نیز یکی دیگر از بیماری‌های قرنطینه‌ای است که به گفته معاون امور باغبانی وزارت جهاد کشاورزی، از طریق واردات از دوبی، وارد کشور ما شده و هر سال خسارت بسیار زیادی به باغ‌های لیموترش وارد می‌کند.
محمدعلی طهماسبی در این زمینه با اشاره به این‌که در حال حاضر باغ‌های لیموترش در رودان، منوجان، قلعه گنج تا فارس درگیر این آفت شده‌اند، اضافه کرد: کشاورزان زیادی در این زمینه متضرر شدند و دولت نیز، هزینه‌های زیادی را متقبل شد؛ هر چند که بیرون کردن این آفت از باغ‌های کشور امکان‌پذیر نیست.
واردات پرتقال از مصر؛ شاید مجوزدار
مدیرکل دفتر میوه‌های گرمسیری و نیمه گرمسیری وزارت جهاد کشاورزی نیز چندی قبل گفت: واردات بی‌رویه و شاید هم مجوزدار پرتقال در سال ۱۳۸۸ ما را با مشکلات زیادی روبه‌رو کرد.
ابوالقاسم حسن‌پور اضافه کرد: این محموله از کشور مصر وارد ایران و از طریق شهرستان داراب به دیگر شهرستان‌های کشور منتقل شد؛ ضمن این‌که همراه آن مگسی به‌نام زاپریانوس ایندیانوس یا مگس آفریقایی انجیر وارد کشور شد.
وی با اشاره به این‌که این مگس ۸۴ میزبان دارد، تصریح کرد: یکی از دلایلی که ما می‌گوییم قاچاق نه و واردات نه، همین است؛ چون حتی اگر نظارت کنیم، ممکن است یک پرتقال آلوده از کنترل ما خارج شود و اگر روی این پرتقال دو مگس نشسته باشد، این مگس‌ها قادر هستند در طول ۲۷ روز حدود هزار تخم از خود برجای بگذارند.
این مقام مسئول در وزارت جهاد کشاورزی با بیان این‌که در سال ۸۸ میوه وارد کشور شد، گفت: در پی این اتفاق، در باغ‌های انجیر و پرتقال داراب، مگسی را مشاهده کردند که این مگس در سال‌های ۹۱ و ۹۲ حدود ۲۰ درصد تولید انجیر استهبان را متوقف کرد.
حسن‌پور با اشاره به این‌که مگس مذکور شبیه مگس سرکه است و میوه را ترشیده و الکلیزه می‌کند، افزود: خوشبختانه با همت باغداران و مسئولان استان، این مگس کنترل شد؛ به طوری که در سال ۹۳، دیگر با این مشکل مواجه نبودیم.
واردات قلمه آلوده ویروسی از ترکیه
مدیرکل دفتر میوه‌های گرمسیری و نیمه گرمسیری وزارت جهاد کشاورزی همچنین با بیان این‌که در سالیان گذشته، عده‌ای قلمه انجیر از ترکیه وارد کردند و همراه این قلمه، آلودگی ویروسی وارد کشور شد، اضافه کرد: این واردات به شکل قاچاق و چمدانی انجام گرفته بود، ضمن این‌که قلمه‌های آلوده در خفر فارس، کشت و این ویروس به تعدادی از درختانی که آبیاری می‌شدند، منتقل شد. به گفته حسن‌پور، ویروس باغ‌های انجیری را که آبیاری می‌شدند، آلوده کرد، اما خوشبختانه باغ‌های دیم آلوده نشدند.
وی با بیان این‌که ما در این زمینه احساس خطر می‌کردیم، افزود: ما با کمک سازمان حفظ نباتات در سال ۹۳ چند نهالستان را به دلیل آلودگی به این ویروس امحا کردیم.
چرا کسی مقصران را مجازات نکرد؟
متأسفانه زیان اصلی این آفات قرنطینه‌ای متوجه تولیدکنندگان و کشاورزانی است که سرمایه‌های زندگی‌شان را وارد عرصه کشت محصولات کشاورزی کرده‌اند و با آلوده شدن محصولاتشان، تمام سرمایه‌شان را از دست داده و بسیاری‌شان به بانک‌ها میلیاردها تومان مقروض شده‌اند. بسیاری از کشاورزانی که آتش آفات قرنطینه‌ای به جان محصولاتشان می‌افتد و تلاش‌های چندباره‌شان برای نجات تولید، به نتیجه نمی‌رسد، ورشکسته می‌شوند و از ادامه فعالیت کشاورزی برای همیشه باز می‌مانند؛ گاهی نیز به مهاجرت به حاشیه شهرهای بزرگ روی می‌آورند.
نکته بسیار مهم در این میان، عدم برخورد جدی با مقصران ماجراست؛ بسیاری از تولیدکنندگان و باغداران کشور از این مسئله گلایه‌مندند که چرا کسی با عاملان واردات این آفات و بیماری‌های خطرناک برخورد نکرده و آنان را مجازات نمی‌کند؟
واردکنندگان زیتون قابل شناسایی بودند
در همین زمینه یک باغدار منجیلی با بیان این‌که آفت مگس میوه زیتون حدوداً از سال ۸۴-85 در باغ‌های کشور شیوع پیدا کرده است، گفت: این آفت از طریق واردات زیتون سبز از عراق وارد کشور شد.
کامران طالبی با اشاره به این‌که این واردات ممکن است از مبادی غیر رسمی یا حتی رسمی انجام شده باشد، اضافه کرد: تقریباً ۱۰ سالی است که آفت مگس میوه زیتون وارد کشور شده و متأسفانه هیچ‌کس پیگیر این مسئله نشد که عاملان این ماجرا را مجازات کند.
این تولیدکننده زیتون اضافه کرد: واردکنندگان آن زمان، زیتون یک‌هزار تومانی را کیلویی ۴ تا ۵ هزار تومان فروختند و سودهای چند صد میلیونی کردند.
طالبی با بیان این‌که حجم این واردات به اندازه‌ای بود که به راحتی می‌شد آن را شناسایی کرد، گفت: آن زمان در مناطق منجیل و رودبار افرادی بودند که اقدام به توزیع ۴۰۰ تا ۵۰۰ تن زیتون کردند و کل واردات انجام شده شاید به ۱۰۰۰ تن می‌رسید.
وی با اشاره به این‌که ۲ تا ۴ نفر از این واردات سود زیادی بردند، گفت: در عوض کشاورزان ۳ استان گیلان، قزوین و زنجان به خاطر آفتی که با این محموله به جان باغ‌هایشان افتاد، به شدت خسارت دیده و زیان کردند.
این باغدار منجیلی با بیان این‌که کشاورزان باید هر سال با این آفت مبارزه کنند، اظهار کرد: دولت هم در این زمینه کمک می‌کند و بخشی از هزینه خرید ابزار و مواد لازم برای مبارزه با مگس میوه زیتون توسط باغدار و بخشی توسط دولت پرداخت می‌شود.
طالبی در پاسخ به این پرسش که سالانه چه میزان برای مقابله با آفت مگس میوه زیتون هزینه می‌کند، گفت: باغ بنده ۳۰ هکتار است و شخصاً سالانه بین ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان برای مقابله با آفت هزینه می‌کنم.
تولیدکنندگان چقدر زیان کردند؟
رفیع‌الله حاجب نیز یکی از تولیدکنندگان منوجانی است که بیماری جاروک، تولیدش را جادو کرده و به نابودی کشانده است.
وی با بیان این‌که حدود ۸۰ درصد درآمد کشاورزان مناطق منوجان، رودان و میناب از راه تولید لیموترش بود، گفت: بنده در سال‌های ۸۱ و ۸۲ اقدام به احداث باغ خود کردم.
این تولیدکننده سطح زیرکشت لیموترش خود را حدود ۳۷ هکتار عنوان و اضافه کرد: از سال ۸۴، جاروک جادوگر در منطقه شیوع پیدا کرد و به تدریج باغ‌های ما را از بین برد.
حاجب افزود: ما برای این‌که درآمد ناچیزی داشته باشیم، درختانی را که ۶۰ تا ۷۰ درصد آلودگی و بیماری داشتند، نگه داشته بودیم که امسال آنها هم از بین رفتند.
وی در پاسخ به این پرسش که آفت مذکور چقدر به شما خسارت وارد کرد، افزود: اگر امسال محصول‌مان تولید می‌شد، از هر هکتار حدوداً ۳۰ تن برداشت می‌کردیم؛ ضمن این‌که در سال‌جاری قیمت لیمو برای کشاورزان ۵ هزار تومان است.
این تولیدکننده با بیان این‌که در پی شیوع بیماری جاروک جادوگر، سالانه بین ۷۰۰ تا ۸۰۰ میلیون تومان زیان کرده است، ادامه داد: از سال ۸۶ به بعد، ما سالانه به طور متوسط با ۲۰ درصد افت محصول مواجه بودیم تا امسال که کلاً تولیدمان متوقف شد.
حاجب در پاسخ به این پرسش که بعد از این قصد دارید چه‌کار کنید، گفت: هیچ چاره‌ای نداریم. زمانی که از دانشگاه فارغ التحصیل شده بودم، اعتباری از بانک کشاورزی دریافت کردم و توسط آن اقدام به احداث باغ و اجرای طرح‌های آبیاری تحت فشار نمودم که در حال حاضر این وام‌های دریافتی جزء دیون ما به دولت است.
وی ادامه داد: در حال حاضر، حداقل حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیون تومان بدهکار بانک کشاورزی هستم و هر سال هم دارد به آن افزوده می‌شود.
این تولیدکننده سابق لیموترش درباره این‌که آیا شغل و درآمد دیگری دارد که بتواند از طریق آن بدهی خود را پرداخت کند، گفت: خیر، امرار معاش ما از همین راه بود.
دولت به قول خود عمل نکرد
حاجب درباره کشت ارقام دیگر در زمین کشاورزی خود نیز اظهار کرد: گفته می‌شود لیموی پرشین لایم در برابر جاروک جادوگر مقاوم است و بنده نیز تعدادی از این رقم را کشت کرده‌ام.
وی ادامه داد: پرشین لایم رقم بسیار خوبی است، اما متأسفانه ما نتوانستیم نهال آن را به تعداد لازم تهیه کنیم؛ چراکه هم گران است و هم در دسترس نیست.
این تولیدکننده با بیان این‌که تولید نهال پرشین لایم به شکل انبوه انجام نمی‌شود، افزود: وزارت جهاد کشاورزی قول داده بود این نهال را تولید انبوه کند و در اختیار ما قرار دهد که هنوز به این قول عمل نکرده است.
حاجب با اشاره به این‌که در استان هرمزگان به دلیل حذف کردن درختان لیموترش آلوده، اعتباری به شکل بلاعوض و مرتب در اختیار جهاد کشاورزی استان قرار می‌گرفت که مسئولان با آن، نهال‌ها و ارقام دیگر را خریداری می‌کردند و در اختیار کشاورزان قرار می‌دادند، گفت: ما در ۲۰ کیلومتری استان هرمزگان هستیم و دقیقاً همان مشکلات را هم داشتیم، اما مسئولان حتی یک ریال نیز برای جبران خسارت‌های ایجاد شده در اختیارمان قرار ندادند.
این تولیدکننده منوجانی با اشاره به این‌که در حال حاضر برخی کشاورزان در برخی مناطق، اقدام به کشت مجدد لیموترش کرده‌اند، افزود: این درحالی است که کشاورزان می‌دانند از سال چهارم به بعد لیموترش‌های کشت شده دوباره آلوده می‌شوند؛ اما چاره‌ای ندارند.
حاجب افزایش قیمت لیموترش طی سالیان اخیر را نیز ناشی از کاهش تولید آن دانست و ادامه داد: هم اکنون تولید این محصول در فارس هم انجام می‌شود که فکر نمی‌کنم آن هم بیشتر از ۴ تا ۵ سال دوام بیاورد.
محمدرضا امیری، دیگر تولیدکننده‌ای که در سال ۱۳۷۶ اقدام به کشت لیموترش در باغ‌های خود در رودان بندرعباس کرده بود، گفت: جاروک جادوگر در حدفاصل سال‌های ۸۰ تا ۸۴ وارد منطقه شد و در سال ۸۹ باغ ما کلاً از بین رفت.
وی با بیان این‌که تا محصول خواست به ثمر بنشیند و ما سود ببریم، بیماری وارد باغ‌ها شد و آنها را از بین برد، ادامه داد: آن زمان بنده بیشتر از ۱۰هزار درخت را بریدم. این تولیدکننده درباره این‌که چقدر خسارت دیده است، افزود: این درختان، سرمایه یک عمر زحمت من بودند که از بین رفتند.
امیری سطح باغ خود را حدود ۱۳۰ تا ۱۴۰ هکتار اعلام و اضافه کرد: سال ۸۸ بنده ۲۰۰ میلیون تومان هزینه مقابله با جاروک جادوگر در باغ خود کردم که متأسفانه جواب نداد و باغم نجات پیدا نکرد.
این تولیدکننده ۶۳ ساله درباره وضعیت فعلی خود نیز با بیان این‌که بنده مجدداً در سال ۹۰ لیموشیرین، گریپ فروت، لیموی پرشین لایم و لیمو لیسبون در باغ خود کشت کردم، گفت: آن زمان ما نمی‌دانستیم شیوه پرورش و تولید لیموی پرشین لایم چگونه است؛ به همین دلیل آن‌طور که باید و شاید نتوانستیم از آن بهره ببریم.
امیری اضافه کرد: اما الان حدود یک‌سالی است که با کمک کارشناسان وزارت جهاد کشاورزی این مسئله را آموخته‌ایم و امیدواریم که بتوانیم از آن بهره‌برداری کنیم.
این تولیدکننده نیز با اشاره به این‌که درحال حاضر کشاورزان زیادی اقدام به کشت دوباره نوع بومی لیموترش کرده‌اند، گفت: از باغ‌های قدیم هر چه مانده، از بین می‌رود؛ چون آلوده است؛ ضمن این‌که کشت‌های جدید نیز دوباره آلوده خواهند شد.
امیری راهکار مؤثر برای جبران این مسئله را مورد اشاره قرار داد و افزود: دولت باید هرسال علیه این آفت در باغ‌های کشور سم‌پاشی و مبارزه کند و راه دیگری وجود ندارد.
کلاف سردرگمی که پیچیده‌تر می‌شود
قاچاق محصولات کشاورزی به‌ویژه میوه، کلاف سردرگمی است که اظهارنظر مسئولان و کارشناسان مختلف نه‌تنها آن را باز نمی‌کند، بلکه سبب پیچیده‌تر شدن آن می‌شود و نکته مهم‌تر این‌که متأسفانه هیچ دستگاه و نهادی، کمترین اشتباهی را متوجه خود نمی‌داند و طبیعی است وقتی نقطه بروز قصور و خطا مشخص نیست، این قصور و کوتاهی در حال تکرار است و بازار فرافکنی و شانه خالی کردن نیز داغِ داغ.
امروزه ورود آفات و بیماری‌های قرنطینه‌ای به کشور ما از مرحله هشدار و زنگ خطر گذشته است؛ زنگ خطری که احتمالاً صدایش یا هنوز به گوش دستگاه‌های متولی نرسیده یا اگر رسیده، خودشان را به نشنیدن زده‌اند. فراموش نکنیم کشاورز برای همیشه نمی‌تواند سرمایه زندگی‌اش را پای آفات خانمان‌سوز، برباد بدهد؛ بنابراین دیر یا زود از تلاش دست می‌کشد، عطای کشاورزی را به لقایش می‌بخشد و به عرصه مشاغل کاذب در حاشیه شهرهای بزرگ روی می‌آورد.
آیا این آفات و بیماری‌های خطرناک که خسارت‌های سنگینی را به تولید و اقتصاد کشور وارد کرده، از مبادی رسمی وارد شده‌اند؟ چه ضعفی در مکانیزم قرنطینه‌ای ما وجود دارد که نمی‌تواند ورود این آفات از مبادی رسمی را رصد و کنترل کند؟ آیا می‌توان گفت این واردات قاچاق بوده است؟ اگر قاچاق بوده، چرا با مسببان آن برخورد نشده است؟ چرا دستگاه‌های مسئول در برابر این حجم قاچاق و واردات این آفات و بیماری‌ها اقدام درخور توجهی انجام نداده‌اند؟ چه تضمینی وجود دارد که آفات و بیماری‌های دیگری وارد کشور نشود؟ دستگاه‌های متولی اگر بخواهند نگاهی مسئولانه به این رخداد تلخ داشته باشند، خوب است به جای فرافکنی و انداختن تقصیر به گردن دیگران، پاسخی روشن به این چند سئوال بدهند.
مرداد99-سال41-شماره488-ص28