امروزه دلالی در ایران نه تنها شغلی راهگشا در بخش کشاورزی شده که در حوزه‌های مختلف تجارت نیز رواج یافته و ملموس شده است. قدیمی‌ترین قانونی که به این مسئله اختصاص دارد، مصوبه هفتم اسفند 1317 مجلس شورای ملی است که برای اولین بار، پروانه کاربری‌های دلالی را اجباری دانسته و برای حائزین شرایط، وظایفی را در نظر گرفته و سعی نموده است که این حرفه را قانونمند کند.
این حرفه هر چند که به ظاهر، تداعی‌کننده تجارتی منفی در اذهان است، در بسیاری از کشورها، شغلی مستقل و محترم شمرده می‌شود که به عنوان میانجی بین فروشنده و خریدار عمل می‌کند و در ازای آن، سهم مشخصی نیز که حیطه آن به وسیله قانون تعیین شده است، دریافت می‌کند.
این‌که چرا حرفه دلالی در کشاورزی رشد کرده است، سابقه‌ای قدیمی دارد و به علت جدا بودن بخش کشاورزی (به عنوان تولیدکننده) از بازار محصولات کشاورزی و خریداران و مشتریان ایجاد شده است. به علاوه، به علت عدم برنامه‌ریزی زنجیره‌ای و جامع، بسیاری از کشاورزان برای تأمین نهاده‌های خود به نقدینگی نیازمندند که با فروش سلفی محصولات خود به دلالان، ضمن آن‌که نیازهایشان تأمین می‌شود، دلالان نیز سود قابل توجهی می‌برند.
با توجه به بافت سنتی کشاورزی ما و عدم ارتباط بخش‌های تولید با قسمت عرضه مستقیم به مشتریان، دلالان با استفاده از سرمایه‌های خود و همچنین دانش فنی موجود از بازار می‌توانند محصول روی دست مانده حاصل از ندانم‌کاری کشاورز را به بازار عرضه کنند.
نکته قابل توجه این‌که این شغل به ظاهر ساده، به دایره اطلاعات وسیع نیازمند است و در نتیجه همکاری مستمر و پایدار این افراد با بخش‌های مختلف تولید و تجارت است که می‌توانند در بسیاری از امور گره‌گشا باشند.
دلالی، حرفه‌ای تخصصی در نوع خود بوده و نیازمند آموزش‌های لازم است و افرادی که در این حرفه مشغول هستند باید در زمینه‌های تجاری در حوزه مورد نظر از توان قابل ملاحظه‌ای برخوردار باشند و شرایط کاری هر حرفه نیز برخی الزامات را برای وی ایجاد می‌نماید تا بتواند منافع هر دو طرف معامله را مدنظر قرار دهد.
در بازار امروز ایران که عمدتاً به شکل سنتی داد و ستد می‌شود و امکان دسترسی به خریداران و تولیدکنندگان و مهم‌تر از همه، اعتماد به آنها، از جمله شروط کار است، دلال‌ها هنوز نقش مؤثر خود را دارند. این وضعیت خصوصاً در شهرستان‌ها و روستاها که امکان دسترسی به بازار برای عرضه محصولات کشاورزی سخت‌تر است؛ نمایان‌تر می‌گردد.
ضروری است که به جای نگاه منفی به دلالان و واسطه‌ها، با استفاده از سرمایه‌ها و امکانات و بهره‌گیری از تجربیات این قشر به شکل نوین، تحولی را ایجاد کنیم. همواره امکان استفاده از فناوری‌های نوین و سامانه‌های رایانه‌ای و مجازی و امکان قانونمند کردن فعالیت‌های دلالان نیز وجود دارد و می‌توان حق‌الزحمه و نحوه کارکردشان را تدوین کرد و دانش و تجربیاتشان را به کار گرفت.
ایجاد سامانه‌های مجازی خرید و فروش محصولات کشاورزی که نمونه‌های آن در میادین میوه و تره بار شهرداری و تعاونی‌های روستایی اخیراً به کار گرفته شده، زمینه مناسبی را برای واسطه‌گری به وجود آورده است. دلالان و واسطه‌ها می‌توانند بدین طریق، دانش و سرمایه خود را برای رونق تجارت و در دسترس قرار دادن تولیدات کشاورزی با سود معقولی به کار گیرند و شرایط شغلی خود را نیز پایدار سازند.
جمع‌آوری اطلاعات و ایجاد پایگاه‌های سامانه کشاورزی میتواند ارتباط تولیدکنندگان و شناسایی آنان را ممکن سازد و با قانونمند کردن و تدوین مقررات لازم در خصوص نحوه معاملات با در نظر گرفتن تضمین‌های لازم، جایگاه واسطه‌ها و دلالان را نیز مشخص کند.
به علاوه، منظم‌تر کردن پایگاه‌های اطلاعاتی محصولات کشاورزی و اعلام نیازها و توانایی‌های عرضه میتواند دانش دلالان را به نحوی نوین در اختیار گیرد و خصوصاً نقش آنان را با ارائه خدمات مشاوره‌ای پررنگ‌تر سازد.
شهریور99-سال41-شماره489-ص21