97-3-36
جهان، ایران را با چهار نام شناخته شده در تولیدات ویژه میشناسد
1ـ پسته 2ـ زعفران 3ـ فرش 4ـ خاویار
با توجه به در اختیار کشاورزان بودن پسته، زعفران و فرش میتوان گفت وضعیتی نسبتاً مطلوب را دارا میباشند.
اما متأسفانه به سبب انحصاری بودن ماهیان خاویاری در دست دولت عملاً این ثروت عظیم که از شاخصههای ملی ایران عزیز به شمار میرود در حال نابودی میباشد لازم به ذکر است خاویاری که منشأ آن دریای مازندران و ماهیان خاویاری دریای مازندران میباشند از جایگاه بسیار بالایی در جهان برخوردار میباشد.
تعریف جایگاه:
خاویار گوهر ارزشمندی است که از ماهیان خاویاری استحصال میگردد. ماهیان خاویاری با ارزشترین گونههای آبزیان در جهان به شمار میروند که اجداد آنان 400 میلیون سال قبل پدیدار گشتند و بر اثر متاسیون نمونههای جدیدی از ماهیان غضروفی در 250 میلیون سال قبل بوجود آمدند که ماهیان خاویاری نام گرفتند.
سابقه قدمت بسیار طولانی ماهیان خاویاری موجب گشته تا به فسیل زنده نیز نامیده شوند. در حال حاضر 27 گونه از انواع تاس ماهیان در آبهای جهان زیست میکنند که زیستگاه 5 گونه از ارزشمندترین آنها در دریای مازندران میباشند، ماهیان خاویاری پرورش یافته از دریای مازندران از گرانبهاترین موجودات دریایی جهان میباشند به جرأت میتوان گفت که این مهم به سبب آب دریای مازندران میباشد با املاح بینظیرش که از باکیفیتترین آبهای جهان میباشد آب دریای مازندران را به سبب شوری P.P.M 13000 میتوان سرم طبیعی نیز محسوب نمود. این امر سهم بزرگی در ارزشمندی این گوهر الهی دارد.
دریای مازندران تا چندین سال قبل با صید نزدیک به 30 هزار تن و استحصال خاویاری به میزان بیش از 370 تن در سال بیش از 90 درصد خاویار جهان را تأمین مینموده که اکنون دیگر سهمی در بازارهای جهانی ندارد و این ثروت عظیم ملی طبق آمارهای شیلات ایران از سال 1404 که کشور رو به شکوفایی میرود به نابودی کامل خواهد رسید.
5 گونه از ماهیان خاویاری دریاری مازندران عبارتند از:
1 فیل ماهی
HOSO-HOSO 2ـ قره برون (تاس ماهی سفید ایرانی)
A-cipenseR.P.ersicus 3ـ چالباش (تاس ماهی سفید روسی)
A-gveldsnstaedti 4ـ شیب
A-Nudiventris 5 ـ ازون برون A-stellatus
6 ـ نوع دیگری از ماهی خاویاری که استرالیا نامیده میشود که در رودخانه ولگا زندگی میکند.
به سبب آلودگیهای رودخانهای و صید بیرویه و غیرمجاز آمارهای ناصحیح رهاسازی از واحدهای تکثیر ماهیان خاویاری کشور، و دیگر عوامل طبیعی و غیرطبیعی منجمله فروپاشی شوروی سابق در دهههای گذشته شدیدترین صدمه را به این ثروت ملی وارد نموده است.
میزان صید و استحصال خاویار تاس ماهیان دریای مازندران در دهه گذشته با توضیحات یاد شده بالا شدیدترین روند نزولی را داشته به طوری که میزان صید ماهیان خاویاری از 28500 تن در سال، که موجب تولید بیش از 370 تن خاویار در سال میگردید. به کمتر از 2 تن خاویار در سال 1390 و در سال 1394 به کمتر از چند 10 کیلو رسیده است که منجر به تعطیلی صید تجاری این گونه ارزشمند جهت جلوگیری از انقراض این گوهر گرانبها گردیده است.
تداوم وضع موجود بیم انقراض گونههای ماهیان خاویاری را در آیندهای نزدیک هشدار میدهد با توجه به خاویار بسیار گرانقیمت ماهیان خاویاری، دیگر فرآوردههای این ماهی از قبیل وزیگا، شونته، کنسرو روده، روغن کبد ماهی، سس از روده ماهی، ژلاتین از چربی زیر پوست ماهی، چسب ماهی از کیسه شنا، ایزین گلاس از کیسه شنا، چرم از پوست ماهی، سولفات کندروتین از غضروف، کرم دست و صورت از کلاژن گوشت، دودی نمودن گوشت ماهیان خاویاری ارزش فراوان دارد.
بدون شک مهمترین و با ارزشترین محصول حاصله از فعالیتهای پرورشی و صید تاس ماهیان، خاویار میباشد. خاویار از تاریخچه پیدایش در سفره شاهان و سزارها مصرف میشده است تنها به تخمهای عملآوری شده تاس ماهیان خاویار گفته میشود. تخم سایر ماهیان تحت عنوان جایگزین خاویار نامیده میشود. درجهبندیها و تقسیمبندیهای متعددی در مورد خاویار صورت گرفته که مهمترین آن را میتوان به درجهبندی مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران و درجهبندی سرویس گمرکهای ایالات متحده آمریکا براساس گونه منشا خاویار (دریای مازندران) اشاره نمود.
که درجهبندی سرویس گمرکهای ایالات متحده امریکا خاویار ایران بالاترین درجهبندی و قیمتگذاری را در خاویارهای جهان دارا میباشد.
خاویار ایران دارای بالاترین برند جهانی است. حتی دشمنان ایران اسلامی نیز نمیتوانستند از علاقهمندی خود به خاویار ایران حتی در دل تحریمها نیز کم نمایند و خواستار خاویار ایران بوده و میباشند.
ارزش اقتصادی بسیار بالای خاویار ایران که میتوان توصیف واقعی کرد که یک کیلو خاویار ایران معادل ارزش اقتصادی 6 هزار لیتر نفت با قیمت هر بشکه 100 دلار را دارد. این جدای از اشتغال پایدار، تولید پروتئین سالم و فرآوردههای دیگر ماهیان خاویاری میباشد که در قسمتهای قبل توضیح داده شد.
خاویار الماس
خاویار الماس به طور رسمی برای امپراطورها، سزارها و پادشاهان و حتی برای واتیکان فراهم میگردید. پیش از پیروزی انقلاب این نوع خاویار که برای شاه و خانواده سلطنتی در نظر گرفته میشد هرگونه جابهجایی بدون اجازه دربار مجازاتهای سنگین برای افرادی که آن را خرید و فروش میکردند در برداشته است.
این نوع خاویار از ماهیان زال تاس ماهی ایرانی (قره برون)که از هر یکصد هزار لارو فقط یک قطعه آن زال خواهد شد استحصال میگردید و در درجهبندی خاویار الماس نامیده میشود. خاویار نادری که قیمت بسیار بالای جهانی دارد و لیست انتظاری بسیار طولانیتر.
خاویار الماس ایرانی گرانترین خاویار جهان است که در ورقهای از طلای 24 عیار و با قیمت هر باکس 25 هزار دلار به فروش میرسد.
خاویار بلوگا
بلوگا یا فیل ماهی بزرگترین ماهی خاویاری جهان میباشد که در دریای مازندران به hoso hoso نامیده میشود فیل ماهی تنها گونه گوشتخوار و شکارچی در گونه تاس ماهی میباشد. این گونه بسیار نادر بوده و صید آن به ندرت از چند عدد در سال از دریای مازندران تجاوز میکند در آغاز قرن بیستم حدود 40 درصد ماهیان خاویاری اختصاص به بلوگاه داشت که امروزه به کمتر از چند قطعه کاهش یافته است. از فیل ماهیان بالغ استحصال تخم تا 14 درصد وزن بدن انجام میگیرد به علت وزن بالای فیل ماهیان، خاویار آن درشتتر و دارای رنگ خاکستری روشن، که در بازار جهانی از علاقهمندی و قیمت بالاتری نسبت به سایر گونه برخوردار است. مزه خاویار بلوگا طعم و مزه دریاست در سالهای گذشته خاویار بلوگا از بیشترین تقاضا و میزان افزایش قیمت برخوردار بوده است.
خاویار آسترا
خاویار استحصالی از تاس ماهی ایرانی و روسی را خاویار آسترا مینامند. آسترا از برخی جهات جذابترین و بهترین نوع خاویار میباشد. این ماهیان 60 تا 80 سال عمر میکند. در دریا 15 ـ 12 سالگی به بلوغ میرسد در شرایط پرورش 10 ـ 8 سال، رنگ تخم ماهی بسیار متنوع از خاکستری تیره تا قهوهای تیره و طلایی متغییر است خاویار طلایی نیز از این ماهی استحصال میگردد.
خاویار سروگا
ازون برون کوچکترین تاس ماهی میباشد که به طور تجاری صید میشود هر سروگا حدود 12 ـ 10درصد وزن بدن خاویار تولید میکند و کوچکترین اندازه خاویار را دارد و معمولاً خاکستری یا سیاه متمایل به سبزی میباشد. به علت ریز بودن تخم خاویار سروگا از ارزش کمتری برخودار میباشد و کشور روسیه خواستار پر و پا قرص این خاویار میباشد. پس از رو به انقراض رفتن ماهیان خاویاری جمعی از دلسوزان کشور با توجه به کم لطفیها و بیتوجهیها ابتدای راهمان، مبادرت به پرورش ماهیان خاویاری نمودند تا ضمن احیاء مجدد ماهیان خاویاری و برگرداندن برند خاویار ایران به جهان مانع از انقراض کامل این ثروت عظیم ملی گردند.
با تولید مصنوعی بچه ماهی خاویاری در واحدهای حسین آباد و سمندک شرکت تعاونی قره برون (که این نیز از هفت خوان رستم گذشت تا به نتیجه رسید) در حوضچههای تولید، امیدواری به مجموعه دلسوزان بخش ماهیان داده شد که دیگر به حسرت از دست دادن ثروت بزرگ کشور نخواهیم رسید.
به استحضار میرسد حتماً باید تولیدی واقعی داشته باشیم از دادن آمارهای بدون پشتوانه واحدهایی که فقط مجوز به دست دارند و کاری انجام نمیدهند (واحدهای وابسته به وزارت جهاد کشاورزی)و راهی نرفتهاند هزینهای ننمودهاند فقط در انتظار گرفتن زمین و اعتبار میباشند. نمیتوانیم به دوران طلایی دریای مازندران برگردیم. باید بهوش باشیم تا چون گذشته نباشد که در نعمت خدادادی دریای مازندران آن قدر غوطه خوریم تا به انتهای آن رسیدیم و نعمت فراوان دریای مازندران را تهی ساختیم. باید به تلاش و همت و صد البته صداقت و بدون تبعیض و فقط به فکر ایران بودن و به فکر برگرداندن واقعی خاویار ایران به جهان، خواهیم توانست به لطف خدا مجدداً ورودی در خور توجهی به بازارهای جهانی داشته باشیم باید توانمندی خود را به اثبات برسانیم. این محقق خواهد گردید با تلاش شبانهروزی و رنج و زحمت، تولیدکنندگان بخش خصوصی و البته حمایت صادقانه دولتهای محترم جمهوری اسلامی که بین شرکتهای خصوصی و خصولتی عدالت مورد نظر اعمال گردد.