98-8-24
دکتر محمد عسگر نیا
عضو مؤسس انجمن تولیدکنندگان فرآورده‌های آلی و زیستی
چکیده:
جمعیت جهان در حال حاضر 6 میلیارد نفر است و پیش‌بینی می‌شود در 25 سال آینده 2 میلیارد نفر افزایش جمعیت داشته باشد، در نتیجه لازم است غذای بیشتری تولید شود. اگرچه بر طبق نظر دانشمندان این افزایش در تولید به تنهایی نمی‌تواند با توسعه مناطق کشاورزی در جهان انجام بپذیرد، اما به‌طور عمده با افزون سازی تولید در مناطق حاصلخیز و استفاده از خاک‌های کم حاصلخیزتر، امکان‌پذیر است. این عمل برای کشورهای درحال‌توسعه به معنای افزایش مصرف کود می‌باشد. امروزه از کودها به‌عنوان ابزاری برای نیل به حداکثر تولید در واحد سطح استفاده می‌شود. اگرچه تولید محصولات کشاورزی به مصرف کود به‌عنوان یک نهاده کشاورزی وابسته است، ولی افزایش قیمت کودها به دلیل محدود بودن منابع مواد اولیه این محصولات، و همچنین گرانی نفت در سال‌های اخیر و به طبع آن، گرانی منابع انرژی، باعث شده تا محققین و کارشناسان در جستجوی راه‌کارهایی برای یافتن جایگزینی مناسب برای مصرف این کودها باشند.
علاوه بر مسائل اقتصادی، مشکلات سلامت غذا، آلودگی محیط‌زیست و کدکس‌های جهانی، استاندارد سلامت غذا و کنترل بقایای کود و سم در فرآورده‌های کشاورزی، همه و همه دست‌به‌دست هم داده و سبب شده است که استفاده هر چه کمتر از کودهای شیمیایی در تولید محصولات سالم موردتوجه قرار گیرد. به‌منظور ممانعت از کاهش محصول تولیدی درنتیجه مصرف کمتر کودهای شیمیایی، دانش بشری به کار گرفته‌شده و راه‌های معقول‌تری برای حل مشکل در پیش روی دانشمندان قرارگرفته است. ازجمله این راه‌کارها می‌توان به این موارد اشاره کرد:
استفاده از جایگزین‌های بیولوژیک، اصلاح و مهندسی ریشه گیاهان، فعال کردن منابع نامحلول با استفاده از میکروارگانیسم‌ها، همسان کردن زمان آزادسازی عناصر غذایی با نیاز حداکثری گیاه از منابع کودی، کند رها کردن کودهای شیمیایی بسیار محلول با استفاده از انواع تکنیک‌ها و پلیمرها، مصرف کودها به‌صورت برگ پاشی، کشت‌های بدون خاک و اصلاح خاک بجای مصرف کودهای شیمیایی و مصرف بقایای گیاهی در مزرعه و درنهایت استفاده از منابع کودی با غلظت عناصر پایین‌تر به همراه نوع خاصی از کودهای بیولوژیک در کشورهایی که از این تکنیک‌ها استفاده می‌نمایند، ضمن تولید محصولات سالم و ارزان، محیط‌زیست نیز موردحمایت قرارگرفته است. بدون به‌کارگیری دانش‌های روز دنیا امکان بقای بشر با این جمعیت سرسام‌آور و در حال رشد در کره خاکی مقدور نبوده و گریزی در استفاده از تکنولوژی مدرن برای پایداری تولید و مصرف در بخش کشاورزی وجود ندارد. کشورهایی که دیرتر برای استفاده از این روش‌ها اقدام نمایند، هزینه‌های بیشتری را نیز خواهند پرداخت و پافشاری بر استفاده سنتی از نهاده‌ها، عامل عقب‌ماندگی کشاورزی، تخریب محیط‌زیست و به خطر انداختن سلامت غذایی جامعه را به دنبال خواهد داشت.
حاصلخیزی خاک و رابطه آن مواد آلی و کاربرد کودهای زیستی
«حاصلخیزی» ساده‌ترین و درعین‌حال پیچیده‌ترین واژه برای توصیف یک خاک خوب زراعی است. ساده ازاین‌رو که میتواند به‌طور عام، تولید بیشینه محصول را برای همگان تداعی کند، و پیچیده به این دلیل که هنوز بسیاری از جنبه‌های مرتبط با مدیریت پایدار آن، حتی برای خبرگان این رشته از علوم خاک، ناشناخته مانده‌اند. درواقع حاصلخیزی انعکاسی از پیچیدگی‌های ذاتی ساختاری اکوسیستم خاک-گیاه است؛ زیرا از یکایک ویژگی‌های اجزاء گوناگون این سیستم حیاتی و نیز از برهم‌کنش‌های بیشمار بین این اجزاء تأثیر می‌پذیرد و برآیند مجموع اثرات آن‌ها را به‌صورت توان تأمین رشد گیاه و تولید محصول، عرضه می‌دارد؛
علاوه بر مسائل اقتصادی، مشکلات سلامت غذا، آلودگی محیط‌زیست و کدکس‌های جهانی، استاندارد سلامت غذا و کنترل بقایای کود و سم در فرآورده‌های کشاورزی، همه و همه دست‌به‌دست هم داده و سبب شده است که استفاده هر چه کمتر از کودهای شیمیایی در تولید محصولات سالم موردتوجه قرار گیرد
