99-1-40
از حدود 35 سال قبل تاکنون طبق نوشته‌ها، مقالات، تحليل‌ها، پيشنهادات، گفت‌وگوها و بحث‌ها به بسياري از چالش‌هايي که کشاورزي کشورمان را تهديد مي‌کند، اشاره کرديم و اظهار اميدواري نموديم مسئولان کشورمان به آن‌ها بها دهند و راه چاره‌اي براي آن بيابند که مهم‌ترين سرفصل‌هاي آن به قرار زير است:
1- توصيه کرديم که قدر توليد حدود 60 تن خاويار را از درياي خزر بدانيم، زيرا روزي فرا خواهد رسيد که بايد خاويار خزر را دانه به دانه بشماريم که اکنون به چنين روزي نزديک شده‌ايم. با اين حال پرورش دهندگان ماهي‌هاي خاوياري، توليد خاويار را در بيرون درياي خزر ادامه دادند.
2- بارها از همان روز اول توصيه کردم قدر توليد زعفران ايران را بدانيم و به سرعت برندسازي کنيم و اجازه ندهيم که تاجرهاي ايتاليايي با توليد سالانه فقط 500 کيلوگرم زعفران در کشورشانف بتوانند زعفران ما را به قيمت‌هاي بسيار ارزان خريداري کنند و با برندسازي ساختگي آن را به ده‌ها برابر، در بازارهاي جهاني بفروشند.
3- سال‌هاست که شعار مي‌دهيم در توليد بسياري محصولات باغي، مقام‌هاي اول تا دهم را در دنيا داريم، ولي متأسفانه در صادرات آن از مقام يکصدوهفتم هم عقب‌تريم.
از طرفي سالها افتخار مي‌کرديم که در توليد و صادرات پسته، مقام اول دنيا را داريم، ولي محتواي سم آفلاتوکسين گاهي بيش از ppm 10 يعني 10 قسمت از يک بيليون از يک سو و با پايين رفتن عمق چاه‌هاي آب شيرين در جنوب کرمان بيش از 500 متر از سوي ديگر، توجيه اقتصادي توليد پسته را تحت تأثير قرارداد؛ اما پسته‌کاران کرماني، باغ‌هاي پسته را نه‌تنها در ايالت کاليفرنياي آمريکا، بلکه در چند استان خودمان از جمله قم، يزد، خراسان و سمنان هم توسعه دادند. در همين حال شرکت‌هاي فرآوري در اين استان‌ها با بهره‌گيري از فناوري‌هاي مدرن، اين اميد را در توليد پسته بوجود آورده‌اند که نه‌تنها مقام دومي‌خود را در جهان پس از ايالات متحده حفظ کنيم، بلکه با توجه به اينکه طعم، مزه و رنگ و بوي پسته ايران بر اساس نظرسنجي‌هاي مجله «گل‌چين» حتي در خود آمريکا، براي انواع آمريکايي که به‌طور مصنوعي و گاهي با استفاده از مواد شيميايي شکل مي‌گيرند، برتري دارد؛ در اين صورت مي‌توانيم مشتريان سخت‌پسند پسته را در بازارهاي جهاني متقاعد کنيم که پسته ايران از نظر طبيعي بودن و کيفيت بالاتر، مقام اول جهان را داراست.
4- سالها در توليد انواع و ارقام خرما، مقام اول و دوم را در جهان داشته‌ايم و امروز هم با وجود آنکه هنوز توفيق نيافته‌ايم که مراحل کاشت تا برداشت آن را مکانيزه کنيم، با شروع به کار برخي کارخانجات درجه‌بندي، بسته‌بندي و فرآوري خرما در استان‌هاي جنوبي کشورمان، اين امکان را به‌وجود آورده‌ايم که بازارهاي جهاني را تحت تأثير بهترين‌ها از ايران قرار دهيم، به شرطي که ديگر شاهد آن نباشيم که خرماي ايران حاوي باقي‌مانده سموم قارچ‌کش در بازارهاي جهاني باشند.
5- اگر قادر باشيم با آفت «کرم گلوگاه» انار، مبارزه بيولوژيک بنمائيم؛ آنگاه مي‌توانيم اين محصول خوش خوراک کشورمان را به‌عنوان پايين آورنده چربي و قند خون و علاج کننده بسياري ديگر از بيماري‌هاي قرن بيست و يکم، معرفي کنيم.
6- با وجود آنکه خشکبار ايران نظير گردو، بادام، فندق، کشمش، در سطح جهاني مطرح و صادرات آن نسبتا رواج دارد، ولي در سال‌هاي اخير، کشور ترکيه بسياري از بازارهاي جهاني را در اختيار خود گرفته که اين برتري ترکيه به‌خاطر استفاده از فناوري پيشرفته، نگراني کمتر از کم آبي و برندسازي از طريق حضور منظم در نمايشگاه‌هاي بين‌المللي بوده است.
7- در توليد کيوي با تشکر از مدير «مجله کشاورز» که ورود فناوري توليد اين ميوه را 30 سال پيش از کشور نيوزيلند ميسر ساخت و هنوز اولين درخت‌هاي کيوي در «ولي‌آباد» تنکابن با تابلوي مجله کشاورز به چشم مي‌خورد. امروز حدود 300 هزار تن کيوي در استان‌هاي شمالي کشورمان توليد مي‌شود، ولي به‌خاطر يک دست نبودن و عدم رعايت زمان برداشت و ملاحظات مقدار قند ميوه در هنگام برداشت، صادرات آن در بازارهاي جهاني برندسازي نشده و کيوي ايران حدود 30 درصد ارزان‌تر از انواع ايتاليايي و آمريکاي جنوبي فروخته مي‌شود.
8- ناباغداران، در توليد آلبالو و گيلاس تبحرهاي نسبتا مناسبي دارند، ولي در بررسي‌هاي مکرر در بازارهاي بين‌المللي، گاهي مشاهده مي‌شود فناوري استثنايي که در هنگام برداشت و بعد آن بايد با نگهداري ميوه در سردخانه همراه باشد؛ رعايت نمي‌شود و کيفيت گيلاس‌ها به‌ويژه در استان خراسان کاهش مي‌يابد و متخصصان سخت‌پسند بازارهاي بين‌المللي، علي‌رغم کيفيت بالاي گيلاس ايراني، آن را برگشت مي‌دهند که بايد اين تکنولوژي در مناطق گيلاس‌خيز کشورمان راه‌اندازي شود.
9- ايران با وجود توليد حدود 2 ميليارد و 500 ميليون شاخه گل، فقط سالي 170 ميليون دلار صادرات گل و گياه دارد، اما کشور هلند با وسعتي کمتر از استان مازندران، بيش از 7 ميليارد دلار صادرات سالانه گل و گياه را به خود اختصاص داده است.
10- با وجود رشد بيش از 4 هزار گونه گياهان دارويي در ايران، به خاطر فله فروشي و ناخالصي‌ها در کاشت، داشت و برداشت انواع آن و فقط توجه به کمتر از 5 درصد از انواع اين مجموعه‌ها، کشورمان درصد بسيار ناچيزي از سهم 800 ميليارد دلاري بازارهاي جهاني را به خود اختصاص داده است.
حال چه کنيم تا توليدات محصولات باغي کشورمان را پشتوانه سلامت جامعه و اقتصاد کشورمان قرار دهيم؟
1- علم و تجربه را توأم در توليد بيشتر به کار گيريم.
2- اگر قادر نيستيم که حداقل آب شيرين را با حداکثر صرفه‌جويي به توليد اختصاص دهيم، پس بهتر است از توليد دست بکشيم و فقط با فروش آب در اختيارمان، تا حد امکان به همسايه‌هاي اهل فن يا سرمايه‌گذاران متخصص، منافع خود، سرمايه‌گذار و اقتصاد کشورمان را تضمين کنيم.
3- از مصرف کودها و سموم بي‌کيفيت و ناشناخته به‌ويژه انواع وارداتي از کشورهاي چين، هندوستان و کشورهايي که تخصصي در توليد اين نهاده‌ها ندارند، پرهيز کنيم و اجازه ندهيم که کود دهي و سمپاشي توسط افراد غير حرفه‌اي صورت گيرد، تا بدين‌وسيله، سلامت مصرف‌کننده و حيثيت باغدار و مصالح اقتصادي کشورمان زير سؤال برود.
خاطر نشان مي‌سازد که تزريق بدون محاسبه انوا کود به محصول، نه‌تنها ايجاد مسموميت‌هاي غذايي مي‌کند، بلکه اگر کودهاي ازته را بيش از اندازه و نزديک برداشت به محصول بدهيم، باعث کاهش زمان انبارداري آن مي‌شود.
4- اگر يخ‌زدگي در منطقه فعاليت شما شايع است و احتمال سرمازدگي باغ وجود دارد، با استقرار ابزار و تجهيزات جلوگيري از سرمازدگي، توليد محصولات باغي خود را بيمه کنيد؛ چراکه اين روش در کشورهاي پيشرفته از الزاات اجتناب‌ناپذير به حساب مي‌آيد. در اين صورت است که مي‌توانيم ادعا کنيم باغداران کشورمان مي‌توانند در سايه وجود اقليم گوناگون و تنوع آب و هوايي، محصولات باغي را جايگزين نفت و گاز کنند.
سالها در توليد انواع و ارقام خرما، مقام اول و دوم را در جهان داشته‌ايم و امروز هم با وجود آنکه هنوز توفيق نيافته‌ايم که مراحل کاشت تا برداشت آن را مکانيزه کنيم، با شروع به کار برخي کارخانجات درجه‌بندي، بسته‌بندي و فرآوري خرما در استان‌هاي جنوبي کشورمان، اين امکان را به‌وجود آورده‌ايم که بازارهاي جهاني را تحت تأثير بهترين‌ها از ايران قرار دهيم، به شرطي که ديگر شاهد آن نباشيم که خرماي ايران حاوي باقي‌مانده سموم قارچ‌کش در بازارهاي جهاني باشند.
اگر قادر باشيم با آفت «کرم گلوگاه» انار، مبارزه بيولوژيک بنمائيم؛ آنگاه مي‌توانيم اين محصول خوش خوراک کشورمان را به‌عنوان پايين آورنده چربي و قند خون و علاج کننده بسياري ديگر از بيماري‌هاي قرن بيست و يکم، معرفي کنيم.