98-12-22
دکتر آسودار استاد دانشگاه در همایش نمایشگاه کشاورزی مشهد مقدس:
جایگزینی در ادوات و کاربرد ماشین‌های کشاورزی،به همراه مدیریت کشاورزی با هدف بهبود کیفیت خاک برای بهره برداری های آینده ، بسیار سریع است.
بحث ما نحوه زندگی بخشیدن به موجودات زنده زمین است که نباید با خاک جنگ کنیم ، بلکه باید کیفیت خاک را بطور مستمر افزایش دهیم.
حاصلخیری خاک به 16 عنصر نیاز دارد که یکی از آن‌ها کود پوسیده دامی استو به منظور شفاف سازی این روند،در دانشگاه کشاورزی خوزستان بیش از 17 رشته‌کشاورزی از مهندسی و دکترا در حال فعالیت هستند.
حفظ آب و خاک را باید با یکدیگر صورت دهیم تا مصرف آب نیز کاهش یابد. باید در استانی مانند خراسان رضوی از ماشین‌های پر مصرف آب پرهیز کنیم و از مصرف 2 هزار لیتر آب برای تولید یک کیلوگرم گندم جلوگیری کنیم.
مصرف بذر از 100 تا 300 کیلوگرم در هکتار چرا باید اتفاق بیفتد، ولی کشاورزانی نیز وجود دارند ،که با مصرف 50 کیلو بذر مقدار 8 تن در هکتار گندم برداشت می کنند.
خاک نرم در زراعت نامناسب و باید کلوخه‌ای باشد،ضمن آنکه کاهش عملکرد از تخریب‌های خاک منشأ می‌گیرد.
عامل فرسایش خاک، گاوآهن‌ها و دیسک‌ها می‌باشند، امّا در کشاورزی حفاظتی، رابطه آب و خاک کارساز است در حالی که در کشاورزی سنتی این رابطه به‌هم می‌خورد.
اهداف کشاورزی در حال تکمیل است که روش‌های جایگزینی ماشین‌ها و ادوات کشاورزی را میطلبد، که سهم ما را در این راستا توجیه می‌کند.
خاک‌ورزی عمیق نیز تغییر کرده که کاهش فرسایش را میطلبد و هرچه تعداد حرکت ما در خاک کمتر باشد، زمین میتواند با ما سر سازگاری بیشتری پیدا کند.
حفظ بقایای گیاهی و مدیریت بر آن با موجودات زنده سروکار دارد، که درصدی از خاک را موجودات زنده تشکیل می‌دهند.
با خاک‌ورزی حفاظتی، می‌توانیم کرم‌های خاکی را نیز حفظ کنیم و با حفظ خاک، در سطح زمین به طرف عمیق‌کاری برویم که از کم‌خاک‌ورزی به بی‌خاک‌ورزی منجر شود.
در واقع کم‌خاک‌ورزی برای مراجعه به بی‌خاک‌ورزی است که در هر اقلیم دستگاه مخصوص به خود را میطلبد. در بی‌خاک‌ورزی، باید به طرف شیارهایی برویم که ریشه در عمق 3 تا 4 سانتی‌متر و در عرض مدت 72 ساعت به عمق 7 تا 8 سانتی‌متر برسد.
در هر صورت همه خاک‌ورزهای حفاظتی در هر اقلیمی سازگار نیستند. سرعت 10 کیلومتر در ساعت مناسب بی‌خاک‌ورزی است، که آموزش‌ها میتواند همه ساله، روش‌های کار را اصلاح کند.
در کشورهای مختلف، روش‌های حفاظتی متفاوت است، که مثلا در کشور استرالیا بیشترین کشاورزی حفاظتی اعمال می‌شود.
از علل فرسایش خاک، خاک‌ورزی است که خاک را خسته می کند، که حفاظتی شدن ،
این فرسایش‌ها را کاهش می‌دهد.
در مثلث خاک‌ورزی، ادوات دوانی‌ها رواج دارد که گاوآهن، دیسک و سایر ادواتی که دنبال تراکتور بسته می‌شود را رواج می‌دهد تا یک محصول کاشته شود.
تعاریف در حال تغییرند، که مدیریت بقایای گیاهی، کاهش خاک‌ورزی تا بی‌خاک‌ورزی و بالأخره تناوب زراعی که در هر منطقه متفاوت است توجیه ویژه خود را میطلبد.
آیش گذاشتن خاک به مفهوم مردن خاک تلقی می‌شود و باید کشت‌های کوتاه مدت بتوانند جایگزین آیش باشند.
آبیاری غرقابی در زراعت منسوخ است زیرا عملکردها را کاهش می‌دهد. امروزه سعی می شود، کشت‌ها روی پشته انجام شود، تا بقایا از دست نرود.
فرار از کشاورزی سنتی، انتقال فناوری‌های ویژه را میطلبد که کشت روی پشته از آن جمله است و این روش با کاهش 20 درصدی مصرف آب ،افزایش هوموس خاک را در پی دارد.
امروز کمباین‌ها با سنسورهایی کار می‌کنند که پس از برداشت گندم، کاه را خرد کرده و قسمتی را بر روی زمین باقی می‌گذارند تا مدیریت بقایا به مرحله اجرا درآید.
آیا در آینده مصرف آب را در نظر داریم؟ پس خاک‌ورزی ها می‌توانند آب مصرف کنند یا کاهش مصرف آب را بدنبال داشته باشند ، ماشین‌های خاک‌ورزی را با چه ویژگی‌هایی باید انتخاب کنیم؟
تحول خاک‌ورزی تا تولید سر سفره، با پشتوانه دانش فنی میسر است و جایگزینی روش ها ابزار کار ماست، همانگونه که فائو نیز این ایده را دارد. در سال 2000 یک هکتار زمین غذای 2 نفر را کفاف می‌داد ، در سال 2020 دیگر روش‌های قدیمی جواب نمی‌دهد و باید تولید در واحد سطح را افزایش دهیم تا در هر هکتار غذای 5 نفر تولید شود.
چرا در برخی از مزارع، بقایا را آتش می‌زنند تا با گاوآهن برگردان‌دار کشت دوم را انجام دهند. برخی از کارشناسان حفظ نباتات، تکثیر موجودات زنده را آفت می‌دانند که با سوزاندن ماده آلی خاک از بین می‌روند.
بحث مدیریت بقایای گیاهی، کشت کود سبز مانند ماش و محصولات مشابه را کارساز معرفی می‌کند که افزایش ماده آلی خاک را در پی دارد.
کود سبز 40 روزه میتواند تقویت ماده آلی خاک را موجب شود که در این راستا از خود می‌پرسیم که تا چه اندازه به روز شده‌ایم؟
در فرصت کاشت حفاظتی ، زمان لازم داریم و این زمان را نیز در اختیار می‌گیریم و ضرورت دارد که جایگزین‌ها را مد نظر داشته باشیم.
با زیرشکن‌ها می‌توان 12 کیلومتر در ساعت کار کرد ولی با «سیکلوتیلر» فقط 6 کیلومتر در ساعت کلوخه‌ها را نرم می‌کنند که غلتک‌ها را باید با خاک‌های ویژه مناطق مختلف وفق داد. غلتک‌های کلوخه‌ای «پاراپلاو»با نرم کردن کلوخه ها کار شخم را تکمیل می کنند.
از بسیاری جهات باید بحث اقلیم را فراموش نکرد و اگر خاک‌ها فرسایش پذیر باشند، به تخریب خاک می‌انجامد، که با دستگاه «پاراپلاو» می‌توان این عملیات را تکمیل کرد که از 12 دستگاه زیرشکن فقط تعدادی مناسب برخی مناطق کشورمان می‌باشد. با گاوآهن‌های برگردان‌دار، در حقیقت خاک در پشت سر این گاوآهن‌ها سوخته می‌شود در حالی که با روش‌های مدیریت بقایا ، خاک اصلاح می‌گردد.
اولین قدم برای اجرای کشاورزی حفاظتی، بهره‌گیری از دانش فنی روز است که اطلاع رسانی و ترویج را میطلبد.
کمباین‌های امروزی می‌توانند در پشت سر خود کاه را خرد کنند و بر روی مزرعه مانند مالچ گیاهی برجای گذارند. اگرزمین را شخم و دیسک بزنیم 137 لیتر آب را از دست می‌دهیم و اگر از کشاورزی حفاظتی استفاده کنیم فقط 42 لیتر را از دست خواهیم داد.
برای پرداختن به کشاورزی حفاظتی، تراکتور به اندازه کافی در اختیار داریمف امّا زمان خاک‌ورزی برنامه زمان‌بندی دارد که عملا 50 لیتر مصرف گازوئیل را نیز صرفه‌جویی می‌کند.
امروز ماشین‌ها ، تراکتورها و دنباله‌بندهای حفاظتی را تغییر داده‌اند و دستگاه‌های قدیمی منسوخ شده‌اند که به روز شدن اطلاعات ما را میطلبد.
وزارت جهاد کشاورزی، قبل‌ها و اخیرا بحث‌های جدیدی را مطرح کرده است که بقایا به زیر زمین برود یا روی زمین بماند که به صورت مالچ گیاهی از تبخیرها جلوگیری کند و در نهایت به کود آلی تبدیل شود.
در کشورهای پیشرفته، بلافاصله پس از برداشت، کاشت صورت می‌گیرد و تکنولوژی امروز کود را در زیر بذر قرار می‌دهد تا با رشد ریشه ، تغذیه گیاه تسریع شود.
کشت مسطح امروز به صورت پشته‌ای انجام می شود که افزایش تولید گندم تا 7 تن را در پی دارد.
در خاک عمیق‌تر می‌توان محصولاتی مانند چغندرقند و ذرت کاشت چراکه30 درصد بقایا را بر روی خاک می‌پوشاند.
کشت‌ها روی جوی پشته با دستگاه‌های جدید با استفاده از تجربیات گذشته که ایجاد کننده باکتری‌ها و قارچ‌های مفید هستند،پس خاک‌ورزی حفاظتی در دیم با کاهش جابجایی خاک می تواندکارساز باشد.
در ابعاد 30×30×30 سانتی‌متر باید کرم‌های خاکی را بشماریم که کودهای شیمیایی آن‌ها را از بین می‌برند. آموزش، تقویت اطلاعات در انتخاب دستگاه و مزایای آن، همچنین آموزش، نظارت و کارگاه‌های آموزشی در محیط مزرعه، می‌توانند کارساز باشند.
در استان خراسان رضوی هر یک کیلوگرم گندم با 5/1 متر مکعب آب تولید می شود همچنین یک بار گاوآهن در ابتدای بهار و ابتدای پاییز 5/2 تا 3 تن کربن از خاک خارج می‌کند که معادل 24 تن کود دامی پوسیده است.
آفتاب خوردن اراضی با آیش به غلط باعث تبخیر 150 میلی متر آب از یک هکتارسطح مزرعه در طول سال می شودو با توجه به اینکه در کل استان خراسان رضوی 500 هزار هکتار کشت آبی و دیم وجود دارد 2500 متر آب در سال در سطح مزارع استان تبخیر می شود.