در برنامه بهارستان رادیو اقتصاد مطرح شد: آیا کشاورزی کشورمان سود آور است؟ چه عواملی باعث اقتصادی شدن کشاورزی می شود ؟

98-6-4

در یک گفت‌وگوی تحلیلی که در آن دکتر قهدریجانی استاد دانشگاه، مهدی علی اکبری عضو کمسیون کشاورزی و منابع طبیعی مجلس و دکتر گل افرا سردبیر مجله کشاورز، اظهار نظر حضوری و تلفنی کردند، نکات برجسته‌ای مربوط به سود آور بودن یا نبودن کشاورزی، مطرح و هر یک نظرات خود را به شرح زیر بیان کردند:

دکتر قهدریجانی:
وجود دانش فنی و تکنولوژی مناسب، بهزراعی محصولات زراعی و باغی، اصلاح نظام کشت وکار و آبیاری و حرکت از کشاورزی سنتی به سوی صنعتی می‌توانند بهره‌وری را افزایش دهند.
نقطه عطف در یک دهه اخیر مصوبات مجلسی بوده که در سال 89 قانون افزایش بهره‌وری را با 44 ماده که 38 ماده آن در رابطه مستقیم با افزایش بهره‌وری آورده است و یکپارچه‌سازی اراضی نیز از جمله دستورالعمل‌های اجرا نشده در این تحول بوده که متأسفانه کمتر از 50 درصد آن انجام گرفته است. از سال 1390 حضور ناوگان مکانیزاسیون نسبت به دهه قبل کاملاً محسوس است، ولی در زمینه طرح‌های بهزراعی، تولید بذر و توسعه نشا کاری در سطح کشور باید سرعت بخشیدن را نیز در دستور کار قرار دهند.
امسال افزایش بارندگی داشتیم، ولی باید فراموش نکنیم که کشور ما در منطقه خشک است و از جهت تأمین آب و صرفه‌جویی در آن رو به بهبود نیست.
درست است که افزایش عملکرد در واحد سطح در برنامه‌ها قرار دارد، ولی زمین‌هایمان در مناطق مختلف، ظرفیت بهره‌دهی خاص خود را دارند، ضمن آنکه نحوه استفاده از کود و سم و بهره‌برداری بی‌رویه از مکانیزاسیون، آثار معکوس خود را بر جای گذاشته است.

علی اکبری عضو کمسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی: سودآوری مشروط

بخش کشاورزی ما سوده است، ولی مشروط به اینکه محدودیت‌هایی برای رشد کشاورزی ایجاد نکنیم؛ زیرا کشاورزی تحت فشار بدهکاری‌های بانکی است که مثلاً قیمت‌های گندم از جمله این فشارهاست که قیمت آن هر کیلو تا 1700 تومان، کشاورزان را به سوی فروش آزاد و گاهی هم صادرات به کشورهای منطقه هدایت کرده است.
بانک‌ها حق دریافت رجح مرکب را ندارند؛ ضمن آنکه اراضی تحت پوشش کشت در نزد اکثر کشاورزان، همگی جواب بهره‌برداری اقتصادی را نمی‌دهند. سهم کشاورزان در این سودآوری‌ها چیست؟ و سهم کشاورز از تولید تا مصرف چه وضعی را دارد که مثلاً سیب زمینی را می‌کارند، ولی سود اندکی نصیب سیب زمینی کار می شود که هر سال این نابسامانی‌ها و کشت وکار تکرار می‌شود و انگیزه را برای سرمایه‌گذاری کاهش می‌دهد.
نکته کلیدی در فرآیند تولید، احتیاج به تقویت زنجیره تولید دارد که از مزرعه تا سر سفره، پاسخگوی تضمین سودآوری در مزرعه است که نیاز به فرهنگ‌سازی و پشتیبانی دارد.

دکتر قهدریجانی: سودآوری، مصوبات مکمل مجلس را می‌طلبد

به نظر می‌رسد در طرح‌هایی که مجلس مصوب کرده، جایی برای بهره‌گیری از تحقیقات دانشگاهیان ملاحظه نمی‌شود، لذا در مجلس این اتفاق خوب باید رخ دهد که به عنوان قانون مصوب از سوی مجلس و نیز وزارت جهاد کشاورزی صورت گیرد.
در هر صورت راندمان تولید باید افزایش یابد که در هر صورت نیاز به مصوبات مکمل دارد؛ زیرا بسیاری از امور افزایش بهره‌وری به تصویب ضوابط مکمل و نظارت‌های مستمر برای اجرای کامل آنها بستگی دارد.
البته وضعیت کشاورزی ما علیرغم همه محدودیت‌ها و نارسایی‌ها از قبل بهتر شده، ولی وجود تقویم زراعی از طریق سازمان‌های کشاورزی به استان‌ها هم ابلاغ شده، ولی نشانی‌ها حاکی است که این اصل به طور کامل رعایت نمی‌شود، زیرا اجبار و الزام توسط وزارت جهاد کشاورزی و بانک کشاورزی به کشاورزان ابلاغ نمی‌شود و نیاز مبرم احساس می‌شود که باید به صورت قانون درآید.
علی اکبری:
در چند سال اخیر، کارهای خوبی صورت گرفته، ولی در کل کشور آمایش دقیقی نداریم که کشاورز چه بکارد یا نکارد و الزام سازد که آمایش سرزمین تحقق پذیرد.

دکتر قهدریجانی: در مقایسه با صنعت ، کشاورزی مظلوم است

همخوانی سود عاید شده برای کشاورز و بازار، فقدان تراز مبادله‌ای است که در مقایسه با محصولات کشاورزی با صنعتی همخوانی ندارند که کاهش درآمد کشاورزان نسبت به صنعت است و کاهش فاصله قیمت تولید تا مصرف را می‌طلبد و این پرسش را مطرح می‌سازد که نقش مجلس، اتحادیه‌ها و تشکل‌ها کجاست؟
چاره‌ای جز افزایش تولید در واحد سطح را نداریم و اگر به این ترتیب جلو برویم، بدون تزریق علم مناسب و سازگار نمی‌توانیم به سودهی معقول در کشاورزی دست یابیم و اینکه خرید مردم با قیمت‌های تمام شده فاصله گرفته‌اند، ناشی از ادامه فعالیت‌های کشاورزی به دور از علوم روز است. در کشور های پیشرفته، اساس کار را ارشاد مصرف‌کننده قرارداده‌اند و باز به طریقی مدیریت می‌شود که اطلاعات از فناوری به کمک تبادل ارشادها که صورت می‌گیرد، به حوزه‌های تولید منتقل می‌شوند. دلالی شغل بدی نیست، ولی دلال‌های ما تا 7 برابر قیمت مزرعه را تا خورده فروشی، افزایش می‌دهند. برای مثال در تولید برنج، همه عوامل با ارز 4200 تومانی است، ولی اینکه چرا قیمت برنج افزایش یافته است، در هاله‌ای از ابهام قرار دارد که توصیه می‌شود نمایندگان مجلس با بهره‌گیری از اختیارات نظارت، تمهیدات زیر را مورد توجه قرار دهند:
1- نظارت‌ها را افزایش دهند.
2- همکاری با کارشناسان را فزونی بخشند.
3- به تشکیل جلسات با تشکل‌ها اهمیت دهند.
4- ارتباط مجلس با بخش دولتی و بخش خصوصی باید ترسیم شود، زیرا بر اثر عدم همکاری و تعامل با بخش خصوصی، تا امروز ضرر و زیان بسیار کشیده‌ایم.
ماندگاری بی‌برنامه محصولات کشاورزی باعث ضرر و زیان می‌شود و بحث بازار هنوز وجود دارد و در بسیاری از موارد، از جمله صنعت سردخانه‌ها وسیله‌ها مشکل‌آفرین شده‌اند که مجلس می‌تواند با توجه به اقلیم و شرایط تولید در هر منطقه مصوبه‌هائی را ارائه دهد.

دکتر شاعری رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس: رابطه محیط‌زیست با اقتصاد

اقتصاد و محیط‌زیست با هم گره خورده‌اند و توسعه همزمان این دو می‌تواند باعث جلوگیری از تخریب محیط‌زیست و رشد ریز گردها، سیل‌ها و ویرانگری‌ها شود.
بنابراین توسعه اقتصادی و محیط‌زیست دو روی یک سکه هستند و هیچ کدام نباید قربانی دیگری باشند. لایحه محیط‌بانان در حال تصویب است که می‌تواند حمایت‌ها مالی ، تجهیزاتی و امنیتی، رشد و توسعه اقتصاد را نیز در پی داشته باشد. قاچاقچی‌ها امروز دارای تجهیزات بسیار مجهز، ولی محیط‌بانان از امکانات بسیار فرسوده بهره‌گیری می‌کنند که در نتیجه، بیش از 140 شهید در بین محیط‌بانان، شاهد هستیم.
حفظ خاک
لایحه حفظ خاک نیز مورد تأیید شورای نگهبان قرار گرفت که بر اساس آن، مخالفان تخریب خاک بر اساس این لایحه‌ها مجازات می‌شوند که این قوانین سختگیرانه باعث بهینه‌سازی خاک می‌شود.
کشتن خرس
کشتن یک قلاده خرس در استان مازندران با وضع فجیع باعث جریحه‌دار شدن انسانیت در کشورمان و حتی در سطح بین‌المللی شده است.
صرفه‌جویی در آب
بر اساس بارندگی‌های اخیر نباید از صرفه‌جویی آب غافل بمانیم که ضرورت دارد که از 90 درصد سهمیه آب بخش، حفاظت کنیم با توجه به اینکه صدور 4هکتار اراضی آبی به صورت سنتی آبیاری می‌شوند، لذا بقیه اراضی می‌توانند صرفه‌جوئی را مختل کنند.
آتش سوزی‌ها
کنترل آتش‌سوزی‌ها در عرصه‌های جنگلی و خشکی‌های منطقه‌ای نیز به این خطر اضافه می‌کند. به‌خصوصی آنکه در زمان پژمرده و زرد شدن گیاهان در مراتع و جنگل‌ها، باعث آتش‌سوزی سریع می‌شود.
انتقال آب خزر به کویر سمنان!
انتقال آب خزر به فلات مرکزی، یک اقدام ضدمحیط‌زیستی و غیر کارشناسی است؛ زیرا بحر خزر، دریای بسته است و می‌تواند تبعات جبران ناپذیری را در برداشته باشد، ضمن آنکه هر نوع برداشت از بحر خزر باعث افزایش شوری و گرمایی در این دریاچه می‌شود و اثر گذاری منفی نیز بر تالاب‌ها خواهد داشت و حیات میلیون‌ها پرنده در تالاب‌های انزلی، میانکاله و بهشهر را به خطر می‌اندازد که نباید اجازه دهیم، دریاچه ارومیه دیگری در کشورمان اتفاق بیافتد. متأسفانه دولت به طور مرتب، همایش‌های علمی برای انتقال آب خزر به فلات مرکزی برگزار می‌کند، در حالی که این کار خودش غیر علمی است و تبعات آن افزایش خشکی تالاب‌ها و افزایش ریزگردها خواهد بود.