98-2-19
ضمن ارج نهادن به همه تمهیداتی که برای رونق گرفتن تولید
در وزارت جهاد کشاورزی صورت گرفته است:
وزارت جهادکشاورزی شایسته است
مشوق نقدهای سازنده باشد
با تشکر در پاسخ به مطالب ارائه شده توسط روابط عمومی وزارت جهاد کشاورزی که از نحوه نوشتار و واژه‌های به کار برده متوجه شدیم که توسط مسئولان زراعت و مکانیزاسیون کشاورزی ارائه شده، اجازه می‌خواهد که فهرست وار تفسیر و تحلیلی مختصر از عناوین مطرح شده برای اطلاع اهل فن و کمک گرفتن از آنها و نیز مسئولان مربوطه برای ادامه بحث که میتواند به اصلاح ساختار این حوزه بینجامد، اشاره کند؛ زیرا بالاخره عمر این دولت و مسئولان زیربخش آن به زودی پایان می‌پذیرد، ولی این پرسش به احتمال زیاد از ما صورت می‌گیرد که چگونه بی‌تفاوت از کنار ادعاهای بخش دولتی گذشتید، همان گونه که بسیاری از مسئولان فعلی درگذشته به نزد ما می‌آمدند و تشویقمان می‌کردند که اخبار گزارش‌ها و آمارهای ارائه شده توسعه را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهیم که ما هم طبق رسالت همیشگی می‌پذیرفتیم، همان گونه که امروز نیز با حسن نیت به آن می‌پردازیم. باشد که مورد عنایت قرار گیرند.
1 -بذرکارهایمان چه می‌کارند؟
تولیدکنندگان بذرکار چه تعداد از انواع آن را تولید و از طریق دریافت تسهیلات بانکی به فروش رسانیده‌اند و در این رابطه سازندگان کودپاش در این خصوص چه وضعیتی دارند و چه درصدی از خریداران این دستگاه را برای کودپاشی
استفاده می‌کنند؟
چه تعداد از این بذرکارها پس از خاک‌ورزی مرکب و چه تعداد پس از شخم، دیسک، ماله و کودپاش‌های سانتریفوژ و … اقدام به کاشتن بذر می‌کنند؟ خاطرنشان می‌سازد بذرهایی که با هر دستگاهی در مزارع کاشته یا پاشیده می‌شوند با کودهای شیمیایی بی‌حساب بیش از نیمی از قوه نامیه خود را در بستر بذر هنگام رشد از دست می‌دهند؛ زیرا در بستری که عمق لازم را برای کاشت هر محصول ندارد و ساختار خاک نیز از مواد آلی و میکرو و ماکروارگانیزم برای هوموس‌سازی تهی است، نمی‌تواند از فناوری ساز گار و بذرهای حتی با کیفیت، بهره‌وری لازم را کسب کند.
2 – نظرات بخش خصوصی در طرح جامع
به نظر اهل فن، سالانه چه تعداد گاوآهن یک‌طرفه و برگردان‌دار و انواع دیسک مورد تقاضا قرار می‌گیرند و به فروش می‌رسند و این انتخاب‌ها برای ادامه روش‌های مرسوم چرا ادامه دارند؟ آیا واقعیت دارد که در سال 1397 حدود 15هزار گاوآهن در کشورمان خریداری شده و مزارع را شخم زده‌اند؟
3 – طرح جامع 12 ساله چه زمانی شروع شده است؟
این طرح تا به حال چه دستاوردهایی برای توسعه کشت حفاظتی داشته و چه مساحت‌هایی در پایان برنامه برای آن لحاظ شده و این نوع کشت و کار امروز بر اساس آمارهای قابل ارائه به چند هکتار در سال می‌رسد؟
حذف بخش خصوصی از ستاد توسعه مکانیزاسیون چرا؟
مدت چند سال است که وزیر محترم نپرسیده که چرا نمایندگان تشکل‌ها برای مرور راستی آزمایی‌های فنی و اقتصادی در جلسات این ستاد حضور پیدا نمی‌کنند؟ در این صورت چگونه می‌توان نتایج برگزاری جلسات این ستاد را جدی گرفت و پیگیری‌های آن را نزدیک به واقعیتها تعبیر کرد؟ آیا تا به حال محاسبه کرده‌ایم که طرح جامع 12 ساله روی کاغذ تا اجرای کارساز و آینده‌نگر در عمل چقدر با هم فاصله دارند؟
آمارهای اعلام شده رسمی در سال‌های 96 به قبل در مورد افزایش تولید، به نظر اهل فن بیشتر بازی با ارقام است و محققان را به‌ویژه با تغییرات اقلیمی برای ادامه تحقیقات کاربردی به اشتباه می‌اندازد و نمی‌تواند معیاری قابل اتکاء برای تهیه طرح‌های توجیه اقتصادی باشد.
4 – رابطه اعتبارات با اسب بخار
راه‌اندازی و بهره‌گیری از خطوط اعتباری تا به حال توسط چه کسانی جذب شده و کدام رسته از صنعت‌گران یا کشاورزان از آن انتفاع برده‌اند؟ مگر قرار نبوده که به ازای هر دستگاه تراکتور، حداقل دو دستگاه از ادوات نیز خریداری شوند. جذب قطعی 57 هزار میلیارد ریال جذب قطعی برای خرید تراکتور بوده یا ادوات که در این صورت، چرا گاهی تراکتورسازی تبریز در سنوات گذشته دچار رکود و انباشتگی تراکتور در کارخانه و کمباین‌سازی نیز با همین روند مواجه بوده، ولی در سال‌های بعد، فروش با نوبت‌های چندماهه صورت می‌گیرد که امروز نیز سازندگان ادوات، چشم انتظار فروش تراکتور برای جذب ادوات خود هستند، در این صورت آمار سرمایه‌گذاری و فروش‌ها که منجر به افزایش اسب بخار در هکتار و به میزان 7/1 اسب بخار در هکتار شده، از کجا آمده و در حالی که جذب اعتبارات نمی‌تواند معیاری برای رشد مکانیزاسیون باشد، پس چرا وزیر محترم بدون نظرخواهی از اهل فن به این گزارش‌ها با پشتوانه‌های نامطمئن اتکا می‌کنند و باعث بی‌اعتمادی در نزد اهل فن می‌شوند.
5- فرصت زیرشکنی را از دست دادیم
با توجه به اینکه بیش از نیمی از تراکتورها و کمباین‌های فعال در مزارع فرسوده‌اند و در دولت دوازدهم این جایگزینی‌ها سرانجام نگرفته، چرا مسئولان اقتصادی کشورمان محاسبه نکرده‌اند که ضایعات ناشی از این فرسودگی‌ها، رقمی بیش از واردات کسری‌ها است و اهل فن باید همچنین پاسخ دهند که کاهش ضایعات ناشی از ریزش‌ها از 8 درصد به 4 درصد در کل برداشت غلات چگونه محاسبه شده و چه سازمانی بر آن صحه گذاشته است؟
از اهل فن انتظار داریم که به ما آماری ارائه دهند که چه مساحتی از مزارع آبی و دیم کشورمان در چه مناطقی از زیرشکن های عمیق و نیمه عمیق استفاده کرده‌اند و صنعت‌گران ما هم لطفا اعلام کنند که در طی شش سال اخیر، چه تعداد زیرشکن تولید شده و بیشتر در چه مناطقی مورد استفاده قرار گرفته‌اند تا شاید بتوانیم محاسبه کنیم که زارعان ما مجموعاً از این سیل اخیر توفیق یافته‌اند که چه مقدار آب را در عمق 40 تا 80 سانتی متری خود ذخیره کنند. کشاورزان خرده‌پای ما که در واقع از نظر تعداد اکثریت نسبی و پراکندگی را در کشورمان دارند و دسترسی به آب را نیز تا حدودی ندارند، لذا فراهم آوردن مقدمات آب‌دار کردن مزارع دیم و آبی، از نظر اقتصادی اجتماعی و سیاسی، الزامات ویزه خود را میطلبد که از این تمهیدات بی‌نصیب مانده‌اند.
آیا فکر نمی‌کنیم که اگر توفیق می‌یافتیم زیرشکن‌ها را برای مزارع دیم تجویز کنیم، افزایش تولید محصول گندم از 5/1 تن در هکتار می‌توانست تا چند برابر افزایش یابد؟ آیا با این تدابیر نمی‌توانستیم با کمک به کشاورزان کم‌آب و بی‌بضاعت، از خالی شدن روستاها و افزایش حاشیه‌نشینی شهرها جلوگیری کنیم که امروز 70 درصد شهرنشینی و 30 درصد روستانشینی نداشته باشیم؟
6 – ماشین‌های کشاورزی در برزخ
دستاوردها در حوزه ماشین‌ها و ادوات و تجهیزات کشاورزی و آزمون‌های آنها به تعداد چشمگیر، قابل تقدیر است، ولی در این مقطع زمانی، چرا اکثر سازندگان ماشین‌ها و ادوات کشاورزی، علی‌رغم آماده بودن خطوط اعتباری، دم از رکود می‌زنند و بسیاری از آنها نیز در شرف تعطیلی هستند؟
7 – رابطه اعتبارات با کمیت‌ها و کیفیت‌ها
چرا با وجود اعطای اعتبارات کلان در بخش کشاورزی برای رونق مکانیزاسیون و افزایش بهره‌وری در بخش، قدرت خرید کشاورزان رو به کاهش بوده است و چرا امروز در اکثر مزارع و باغات کشورمان در آزمون‌های کیفیتی محصولات کشاورزی، آثار نیترات‌ها و باقیمانده سموم وجود دارد که رقم 35 درصدی شیوع انواع سرطان‌ها در کشورمان میتواند ناشی از بی‌حساب و کتاب بودن مصرف کودهای شیمیایی و سموم بی‌نام و نشان باشد. مگر نه اینکه در سازمان نظام مهندسی نزدیک به 250 هزار نفر مهندس جویای کار عضو هستند، پس چرا این سازمان تا به حال توفیق نیافته که این مهندسان را منسجم کند تا برای پیمانکاری‌های تغذیه گیاه، هماهنگ با آبیاری تحت فشار و مبارزه با آفات با حداقل مصرف سموم شیمیایی آماده کار شوند؟
نتیجه اینکه تصویب و اعطای اعتبارات برای خرید ماشین‌ها و ادوات کشاورزی نمی‌تواند دلیل منطقی و قابل اتکایی برای توسعه مکانیزاسیون باشد. همان‌گونه که غیر از تعدادی واحدهای زراعی و باغی، بقیه مزارع به علل مختلف، از جمله عدم کارایی و بهره‌گیری از فناوری‌های سازگار، دچار عدم توجیه اقتصادی در تولید محصولات زراعی و باغی شده‌اند و باغ‌ها از کمترین درصد مکانیزاسیون برخوردارند.
شگفت‌آور اینکه سازمان تحقیقات با این بودجه ضعیف و کمترین درصد تزریق علم به مزارع، حتی حاضر نیست که به مراجعان و آموزش‌دهندگان خود توصیه کند تا از مجلات تخصصی برای فراگیری علوم روز بهره بگیرند. این روند فکری و علمی سازمان تحقیقات را می‌توان نمونه‌ای از بی‌خیالی برای آینده‌سازی مزارع پربازده کشورمان به حساب آورد؛ زیرا با توجه به تغییر مداوم اقلیم، کلیه نتایج تحقیقات انجام گرفته در سنوات قبل باید بازنگری جدی شوند و این نشریات تخصصی در هر کشور هستند که می‌توانند سازگاری‌های علمی، آموزشی و ترویجی را برای علاقه‌مندان دلسوز قابل دسترس کنند.
8 – شوک‌های تولید
محصولات کشاورزی ما سال‌هاست دچار شوک‌های سرما، گرما و سیل‌ها شده است و هر بار که این پدیده‌ها رخ می‌دهند، کشاورزان را دچار ضرر و زیان می‌کنند. از نظر اهل فن، به کمک فناوری‌های نوین تا چه اندازه موفق شده‌ایم که از این پدیده‌های ضایعات‌ساز جلوگیری کنیم.
10 – آینده برنج زارها
در کشت شلتوک دچار چالش‌های زیادی شده‌ایم که قیمت تمام شده آن را علی رغم رشد مکانیزاسیون در سال‌های اخیر، نرخ تمام‌شده برنج را از قدرت خرید اکثر مصرف‌کننده‌ها خارج کرده است. درست است که نشاکارهای زیادی در سال 1397 توسط عده‌ای خاص وارد کشور شده است و با ارز نیمایی و آزاد هم ورود این نشاکارها توجیه اقتصادی نخواهند داشت و عنقریب نیز نوعی کمباین برنج ساخت داخل رونمایی خواهد شد، ولی برنج زارهای شمال مدت بیش از 20 سال است که بازسازی نشده‌اند و همین مشکل به همراه تجهیز بسیاری از کارخانه‌های فرآوری شلتوک و تشکیلاتی نبودن مبارزه با آفات به ویژه کرم ساقه‌خوار برنج، نگرانی اهل فن را برای کاهش قیمت تمام شده برانگیخته است.
11- احتیاط‌ها در گلخانه‌داری
در مورد توسعه گلخانه ها توصیه می‌شود که کمی با احتیاط‌تر پیش برویم؛ زیرا تهیه طرح توجیه اقتصادی دریافت وام احداث گلخانه و اقدام به تولید از یک سو ولی تهیه عوامل اصیل و باکیفیت تولید و پیش فروش محصولات تولیدی از سوی دیگر موجب نگرانی‌هایی در نزد اهل فن شده است. امروز برخی گلخانه‌داران از نوسان سیاست‌ها و عدم دسترسی مطمئن به کاروان‌های ترابری صادراتی صحبت می‌کنند که در این زمینه‌ها اقدام اهل فن را برای بستن زنجیره تولید گلخانه‌داری تا بازار هدف میطلبد.
