98-1-8
تدوین راهبردهای پایدار میتواند بر اساس ملاحظات مسائل و امکانات موجود، راهکارهای آینده‌ساز را میسر سازد.
از بهترین اشتغال‌زایی‌های مؤثر برای مهندسان کشاورزی جویای کار کشورمان، خدمت‌رسانی کارساز به مزرعه‌داران چشم انتظار است، که این خدمات زمانی به اوج خود می‌رسد که تغذیه گیاه، آبیاری تحت فشار و دفع آفات، همگی با هم مدیریت شوند، زیرا این سه عامل مکمل یکدیگرند
از بهترین اشتغال‌زایی‌های مؤثر برای مهندسان کشاورزی جویای کار کشورمان، خدمت‌رسانی کارساز به مزرعه‌داران چشم انتظار است، که این خدمات زمانی به اوج خود می‌رسد که تغذیه گیاه، آبیاری تحت فشار و دفع آفات، همگی با هم مدیریت شوند، زیرا این سه عامل مکمل یکدیگرند
در باره گران‌تر شدن هزینه مبارزه با آفات و تحولی که سازمان حفظ نباتات و مبارزه با آفات، در نظر دارد تمهیدات ویژه ای را با همکاری همه سازمان‌های دست‌اندرکار این حوزه به عمل آورد که در این راستا در صدد شدیم ، در این تحلیل به شرح مخاطرات و چالش‌ها بپردازیم و سپس براساس امکانات موجود، را‌ه‌حل‌هایی را ارائه دهیم، که در ادامه نظرکارشناسان و اهل فن را به آنها جلب می‌کنیم:
مسائل و چالش‌ها:
1ـ تولید و تأمین سمپاش‌های غیراستاندارد و مخاطره‌آمیز برای کاربران و محیط‌زیست و کاربرد نزدیک به نیمی از این نوع سمپاش‌ها در مزارع و باغ‌ها،
2ـ فرموله کردن و واردات سموم بی‌کیفیت و مشکوک و عرضه آنها توسط حدود 400 مغازه‌دار مجوزدار یا بدون مجوز و نسخه‌نویسانی که اکثراً فاقد تخصص‌های لازم هستند،
3ـ عملیات سمپاشی، که اکثراً توسط کاربران غیر متخصص با عدم شناخت سموم باکیفیت و دوره کارنس نامشخص انجام گرفته، از یک سو با مصرف بد سم و استفاده از سموم بی‌کیفیت همراه است و از سوی دیگر، با مصرف سالانه بیش از 25 هزار تن سم، استفاده از سمپاش‌هایی با کارایی پایین و عدم توانایی کالیبره کردن آنها، انجام می‌گیرد.
4ـ سمپاشی مزارع و باغ‌ها بدون برنامه‌ریزی و با ملاحظات وجود آفات در مناطق آلوده و سرایت مجدد از مزارع و باغ‌ها به یکدیگر،
5ـ بررسی‌ها نشان داده‌اند که PH بالای آبی که به‌منظور محلول‌پاشی و پر کردن تانکرهای سمپاش استفاده می‌شود، متأسفانه، موجب شکسته شدن فرمولاسیون سموم و کودهای مورد استفاده و کاهش تأثیر آنها بر روی آفت می‌شوند. در PHهای بالاتر از 7 (آب‌های قلیایی)، تأثیر بسیاری از سموم ارگانوفسفات و کربامیدی روی آفت کاهش پیدا می‌کند. کاهش یافتن اثر سموم را در نتیجه PHهای بالای آب، اصطلاحاً هیدرولیز شدن یا شکسته شدن آلکالینی «Alkaline Hydrolysis» می‌نامند. در PH بالاتر از هشت، سم و کود به سرعت توسط آب هیدرولیز می‌شوند.
نکته جالب اینجاست، که به ازای هر یک درجه افزایش PH آب، میزان شکسته شدن سم و کود 10 برابر افزایش پیدا می‌کند. برخی آفتکش‌ها و کودها به محض اضافه شدن به آب دارای PH بسیار بالا، به سرعت تجزیه می‌شوند.
بهترین PH برای آب سمپاشی بین 4 تا 7 است و در صورت وجود PH بالا، استفاده از بافرهای (مواد شیمیایی) توصیه می‌شود که اطلاعات تکمیلی در صفحه 4 آمده است.
6 ـ عدم شناخت علوم و فناوری‌های جدید برای الگوسازی و فراگیری آنها برای مزارع و باغ‌های در انتظار کاهش هزینه‌های دفع آفات و کمرنگ بودن روش‌های مبارزه بیولوژیک و تلفیقی،
7 ـ عدم هماهنگی سازمان‌ها، مراکز و مراجع دولتی ذی‌ربط با هم و کمرنگ بودن نقش بخش خصوصی متشکل در تصمیم‌سازی‌های فنی و اقتصادی،
8ـ تغییر نوع محصولات زارعی و باغی در مناطق مختلف کشور به خاطر تغییر اقلیم و پیامد آنکه موجب تغییر روش‌ها و عوامل مبارزه با آفات می‌گردد،
9 ـ کم اثرتر شدن تدریجی توصیه‌های مطبوعات تخصصی و نتایج برگزاری جلسات و همایش‌ها به خاطر اجرای روش‌های غیراصولی (باری به هر جهت)،
10 ـ پایین بودن قدرت خرید بیش از 90درصد کشاورزان و عدم استطاعت رجوع به فناوری‌های نوین برای پیشگیری‌ها و مبارزه با آفات و
11ـ گران‌تر شدن هزینه‌های مبارزه با آفات به خاطر مشکلات ناشی از چالش‌های ذکر شده در فوق.
امکانات موجود:
1ـ در کارخانه‌های تولید سمپاش، به غیر از پمپ‌ها، لانس‌ها ، نازل ها ، گیربکس ، فیلتر ها ، فشارشکن ، درب مخزن و رینگ و لاستیک تیوبلس کشاورزی و بقیه قطعات مرکب و ساده در داخل تولید می‌شوند، ولی اگر کلیه قطعات تولیدی و وارداتی با یکدیگر هماهنگی و همخوانی لازم را داشته باشند و سمپاش‌ها آمادگی پذیرش سموم مختلف را هم دریافت نمایند، آن‌گاه می‌توان انتظار داشت که مرکز توسعه مکانیزاسیون و سازمان حفظ نباتات، مهر تأیید کیفیت را روی آن حک کند،
2ـ در بسیاری از مزارع با تولید قابل‌توجهی بیش از میانگین‌های تولید، مبارزه با آفات بهتر و فنی‌تر صورت می‌گیرد ولی در بیش از 90درصد مزارع با تولید نزدیک و کمتر از میانگین‌های تولید، هزینه‌های مبارزه، سود حاصل از برداشت محصول را تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهد که در این صورت مبارزه‌کننده‌ها با وسایل و تجهیزات استاندارد، از ارزش‌های موجود برای الگوبرداری قابل استناد محسوب می‌شوند،
3 ـ بودجه‌های یارانه‌دار و تسهیلات مربوط به حفظ نباتات مرکب از هزینه‌های تغذیه صحیح و مبارزه حساب شده که معمولاً بانک کشاورزی سکان‌دار آن است، میتواند انگیزه‌ساز برای برنامه‌ریزی سازندگان و واردکنندگان پاشنده‌ها و سموم مختلف دفع آفات باشد و بالاخره
4 ـ وجود کارشناسان آگاه و باتجربه، هر چند اندک در مرکز توسعه مکانیزاسیون و سازمان حفظ نباتات میتواند نقطه امیدی برای شناخت بهتر و ارتقای کیفیت‌های پاشنده‌ها باشد.
راهکارها:
1 ـ نظر به اینکه اکثر کشاورزان از شناخت کیفیت‌ها و استانداردهای پیچیده پاشنده‌ها عاجزند و بیش از 50درصد سمپاش‌ها نیز به دور از استانداردها و تأیید کیفیت‌ها در بازار عرضه می‌شوند، لذا توصیه می‌شود که به‌طورکلی انتخاب سموم دفع آفات و پاشنده‌ها براساس سازگاری با اقلیم، توپوگرافی مزرعه، نوع محصول و نوع آفت توسط افراد خبره معرفی شوند و باانگیزه‌ای که در تشکل‌های پیمانکاری وجود دارد، مناطقی را که به آنها معرفی می‌شود، مدیریت کنند،
2 ـ پیمانکاران برخلاف کشاورزان باید منطقه‌ای عمل کنند، تا آفات در صورت بروز با اطلاع‌رسانی فوری در نطفه خفه و در صورت شیوع با روش‌های اصولی در آن منطقه ریشه‌کن شوند.
3 ـ پیمانکاران به خاطر تبحر و برنامه‌ریزی زمان‌بندی شده، روند فنی و اقتصادی مبارزه با آفات را رعایت می‌کنند و هزینه‌های آن را به مراتب کاهش می‌دهند.
4 ـ پیمانکاران باید تخصص‌ها و تبحرهای تغذیه گیاه، آبیاری تحت فشار را در کنار مبارزه با آفات داشته باشند، چرا که این سه عامل به یکدیگر مرتبط و می‌توانند زمینه‌ساز کاهش هزینه‌های مبارزه و افزایش کیفیت محصول به‌خاطر افزایش مقاومت گیاه وکاهش سمپاشی‌ها می‌شود.
5 ـ به‌خاطر سپردن مناطق زراعی و باغی به پیمانکاران، این امکان وجود دارد که استفاده از روش‌های بیولوژیک به تدریج جایگزین مصرف سموم شیمیایی شود.
6 ـ سموم تقلبی که معمولاً با سمپاش‌های ناکارآمد مصرف می‌شوند، باید براساس مصوبات قانونی، از بازار حذف و مخاطرات آن برای مردم و محیط‌زیست به حداقل رسانیده شود.
7 ـ نمایشگاه‌ها باید از پذیرش هر نوع کود، سم و سمپاش‌های غیراستاندارد و ناشناخته و فاقد تعهد و الزام خدمات پس از فروش خودداری کنند، زیرا کشاورزان ساده‌دل و خوش‌باور می‌توانند ناخواسته باعث رونق فروش نهاده‌های تقلبی شوند.
8 ـ پیمانکاران کارآزموده، می‌توانند مروجان باانگیزه باشند که با نظارت‌های مستمر، می‌توانند نه‌تنها علوم جدید را به مزارع تزریق کنند، بلکه با حداقل آلودگی محیط‌زیست، بهره‌وری را در مزارع با حداقل هزینه افزایش دهند.
9 ـ فناوری‌های نوین در مزارع، زمانی می‌توانند از الگوها به استفاده‌های انبوه گرایش پیدا کنند که با مدیریت‌های موجه، در کوتاه‌ترین زمان ممکن، هزینه‌های سرمایه‌ای و جاری مزرعه را برگشت دهند و این مهم فقط به کمک مهندسان باتجربه و باانگیزه سرانجام می‌گیرد و بالاخره
10ـ مدیریت خدمات پیمانکاری مؤثر، باعث می‌شود که مصرف کودهای شیمیایی، آب و سموم شیمیایی به حداقل برسد تا محصول پربارتر، باکیفیت‌تر و اقتصادی‌تر به‌عمل آید و اشتغال‌زایی‌ها نیز هدفمند‌تر و اثرگذارتر
دنبال شوند.