استفاده از آب دریا برای آبیاری کشاورزی

98-1-20

مهندس ساویز نکوفر

مقدمه
کمبود آب برای کشاورزی، خشکسالی برای کشاورزی کشور، صرفه‌جویی در مصرف آب، بی‌آبی و کم‌آبی و …
همه این هشدارها و عبارت‌ها را بسیار شنیده‌ایم. همه ما به‌خوبی آگاهیم که کشور ایران، کم‌بارش و خشک و کمبود منابع آب برای کشاورزی از مشکلات بزرگ کشاورزان است.
در این مقاله به یک راهکار بسیار ساده، عملی و ارزان قیمت برای استفاده از آب دریا، کشاورزی می‌پردازیم. روشی که با تجهیزات ساده قادر است، هر مقدار آب مورد نیاز کشاورزی را برای کشور تهیه کند و مشکل کمبود آب کشاورزی را جبران نماید.

بررسی استفاده از آب دریا برای آبیاری کشاورزی
«مَا يَسْتَوِي الْبَحْرَانِ هَذَا عَذْبٌ فُرَاتٌ سَائِغٌ شَرَابُهُ وَ هَذَا مِلْحٌ أُجَاجٌ وَ مِنْ كُلٍّ تَأْكُلُونَ لَحْمًا طَرِيًّا»
آب دریا از املاح و عناصر شیمیایی متنوع تشکیل شده است، ولی 99درصد آب دریا را 5 عنصر اصلی تشکیل می‌دهد. این عناصر محلول در آب دریا عبارتند از نمک‌طعام Nacl، سولفات‌ها، پتاسیم، کلسیم، منیزیم.
کلرید سدیم یا نمک طعام به تنهایی 77درصد املاح آب دریا را تشکیل می‌دهد. علت اینکه آب دریا برای کشاورزی قابل استفاده نیست، وجود مقدار زیاد نمک‌طعام در آب دریا است. سایر املاح موجود در آب دریا، برای کشاورزی قابل استفاده و حتی مفید است و تعدادی از این املاح در خاک زمین وجود دارد. مثلاً پتاسیم، کلسیم و منیزیم از املاح و مواد مورد نیاز گیاه برای رشد و تغذیه هستند. سولفات‌ها نیز این‌چنین‌اند و در بعضی زمین‌ها و محصولات کشاورزی، به‌صورت کود شیمیایی برای تقویت خاک استفاده می‌شوند و کشاورز باید با پرداخت هزینه، آن را خریداری کند.

حذف نمک از آب دریا با روش برقکافت (الکترولیز)
همان‌طور که در بالا توضیح داده شد؛ با حذف نمک‌طعام از آب دریا، می‌توان از آب دریا در باغداری و کشاورزی استفاده کرد. بهترین، ساده‌ترین و ارزان‌ترین راه برای حذف نمک‌طعام از آب دریا، روش برقکافت یا الکترولیز است. با استفاده از دو الکترود گرافیتی در دستگاه برقکافت، یون Na+ به الکترود منفی و یون CL- به الکترود مثبت جذب و به این صورت، نمک‌طعام از آب دریا حذف می‌شود. لازم به ذکر است، الکترولیز نمک‌طعام از اصلی‌ترین کاربردهای روش برقکافت است و در بیشتر کتاب‌های درسی تشریح شده است و روشی ساده و بسیار متداول علم شیمی به شمار می‌رود. البته الکترولیز آب دریا در برخی صنایع بزرگ پالایشگاهی کاربردهای گسترده‌ای دارد.
انتقال آب دریا به مزارع کشاورزی در مناطق مرکزی ایران
برای استفاده از آب دریا در زمین‌های کشاورزی در مناطق مرکزی ایران، نیاز به ساخت قنات یا کانال‌های روباز انتقال آب است. لازم می‌دانم که ذکر کنم، پیشینیان ما در ایران در چند صدسال قبل، قنات‌هایی به مجموع طول چندین هزار کیلومتر با نیروی دست و وسایل ابتدایی آن روزگار حفر کرده‌اند؛ لذا امکان احداث قنات از خلیج فارس تا زمین‌های کشاورزی در استان‌های یزد و اصفهان و کرمان و سایر که در فواصل چند صدکیلومتری از آب دریا قرار گرفته‌اند، با این همه ماشین‌آلات عمرانی به‌راحتی امکان‌پذیر است. همچنین برای وزارت جهاد کشاورزی یا ادارات متولی تأمین آب برای زمین‌های کشاورزی، طرح ساخت این قنات یا کانال‌های انتقال آب، کاملاً توجیه اقتصادی دارد.

نتیجه‌گیری
طرح تأمین و استفاده از آب دریا برای مصارف کشاورزی، بسیار پرمنفعت و مفید است و سبب توسعه پایدار در کشور می‌شود و می‌تواند مشکل کم‌آبی برای مصارف کشاورزی را در ایران حل کند. اینجانب که به یاری پروردگار متعال این طرح را ارائه داده‌ام؛ انصافاً آن را از بزرگ‌ترین اختراعات بشر می‌دانم و زمینه را برای کار و اجرای پروژه در وزارت جهادکشاورزی و سازمان‌های دولتی بسیار فراهم می‌بینم تا با ورود به این طرح‌ها و پروژه‌ها و کمی تلاش، پس از اجرای چند پروژه از مزایای فراوان این طرح برخوردار شوند.
طرح استفاده از آب دریا برای مصارف کشاورزی، نسبتاً ساده است و تجهیزات پیچیده‌ایی نیاز ندارد و نسبت به بودجه اولیه موردنیاز خود، سودآوری خوبی خواهد داشت و سبب رونق کشاورزی و تأمین آب فراوان برای تمامی مزارع کشاورزی در کشور می‌شود.