98-1-26
دکتر گل‌افرا، مدیر مجله کشاورز در یک جلسه توجیهی قبل از جاری شدن سیلاب‌ها در کشور:
نقش کشاورزی در مهار ریزگردها تعیین کننده است
اصلاح ساختار خاک زراعی در ایران و عراق
میتواند سهم قابل‌توجهی در کاهش ریزگردها و گرد و غبارها داشته باشد
جاری شدن سیل و پرشدن سدها، هیچ‌کدام نمی‌توانند فاجعه ریزگردها را منتفی کنند
بنا به دعوت اداره ترویج و آموزش سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری از مدیر مجله کشاورز، در جلسه‌ای که در این سازمان با حضور کارشناسان و اساتید این حوزه برگزار شده بود؛ دکتر گل‌افرا طی سخنانی، ارتباط ریزگردها و گردوغبارهای به‌وجود آمده را از منابع داخلی و خارجی (برون مرزی) در حوزه زراعت تشریح کرد که خلاصه‌ای از این اظهارات فهرست‌وار در زیر می‌آید و در ادامه خلاصه مطالبی هم که توسط دیگر کارشناسان بیان شد را ارائه می‌دهیم:
در بارندگی‌های سال‌های اخیر، اغلب مشاهده می‌شود که سیلاب‌ها در اراضی که شیب‌های تند و حتی اندک دارند، سطح رویی خاک‌های زراعی را می‌شویند و جابه‌جا می‌کنند که این خاک‌ها به همراه سیلاب‌ها به پشت آبگیرها و سدها رسوب می‌کنند و خاکی که صدها سال طول می‌کشد تا در سطح زمین به‌وجود آید، به‌وسیله این سیلاب‌ها از بین می‌رود. در سطوح صاف نیز آب باران و برف بر روی زمین می‌ماند و تبخیر می‌شود و رسوبات الکالی و شور را
برجای می‌گذارد.
مجله کشاورز 20 سال پیش پی‌برد که علت این رویدادهای مخرب، روش‌های کشاورزی مرسوم و در عین حال نادرست است که برای کاشت یک محصول، تراکتور و دنباله‌بندهایش بیش از 7 بار به داخل مزرعه می‌روند و باعث فشرده شدن هرچه بیشتر خاک مزرعه می‌گردند و آن را خالی از هوا و غیرقابل نفوذ برای ورود آب می‌کنند.
توصیه مجله کشاورز در آن زمان، کم‌خاک‌ورزی و بی‌خاک‌ورزی بود که هر دو سال یک‌بار استفاده از
«ساب سویلر» یا زیرشکن‌هایی به عمق حداقل 80 سانتیمتر بوده است که متأسفانه این امر نه در ایران و نه در عراق (که از منابع برون‌مرزی ایجاد گردوغبار است)، انجام نگرفت. بدین ترتیب است که زراعت غیراصولی در کشورهای منطقه، زمینه‌ساز قسمت عمده‌ای از گردوغبار یا ریزگردها هستند. همچنین این پدیده با سدهایی که کشور ترکیه ساخته یا در حال احداث آنها است، مرتبط است و بسیار بیشتر شده که متأسفانه هر چقدر در کشورمان روی بیابان‌زدایی کار شود، باز هم قادر نیستیم آن را برای همیشه مهار کنیم، چون عوامل خارجی تأثیرگذارند.
سرچشمه بیابان‌زایی کجاست؟ چرا این پدیده در طول سال‌های گذشته گسترش یافته است؟ در 5 سال اخیر که بحث‌ها پیرامون بیابان‌زایی جدی‌تر شده است. بیابانی شدن اراضی تا حدودی به بخش خصوصی نسبت داده می‌شود که پیامدهای زیر را می‌توان از جمله مواردی دانست که به بیابان‌زایی کمک کرده است:
1ـ شور شدن آب‌ها
2ـ خالی شدن حفره‌های حاوی آب در دل زمین‌ها
3ـ بی‌آب شدن بیش از نیمی از 750 دشت زراعی کشور
4 ـ تهی شدن اراضی زراعی از مواد آلی به‌خاطر فقدان زندگی در خاک‌ها، به‌ویژه نبود کرم‌های خاکی هوموس‌ساز و از دست رفتن ساختار مناسب بستر بذر و اجباراً تولید محصولات زراعی به کمک
کودهای شیمیایی
5 ـ عبور بیش از 7 بار تراکتور و دنباله‌بندهایش برای کاشت و داشت یک محصول
در نتیجه اجرای این روند در 16 میلیون هکتار از اراضی زراعی کشورمان، پودری شدن خاک رویی و بدون هوموس خاک مزارع را به دنبال داشته است که با جاری شدن سیلاب‌ها و ایجاد باد و بوران‌ها، از مزارع به‌سوی رودخانه‌ها یا آسمان، از دست می‌رود.