97-5-39
اولین ماده‌ای که پس از تولد نوزاد هر پستانداری به او خورانده می‌شود، شیر است و اگر احیاناً نوزادی به هر دلیل نتواند یا نخواهد از شیر مادرش تغذیه کند، چه ترفندهایی که در این راه به‌کار گرفته می‌شوند تا مگر بتوانند نوزاد را به خوردن شیر مادر ترغیب کنند.
اطبا و متخصصان علم تغذیه، چه مقالاتی را که در سمینارها ارائه نداده‌اند و چه مصاحبه‌ها و توصیه‌هایی که در این باب نکرده‌اند و چه سفارش‌هایی که ازسوی بزرگان، اعم از دینی و غیردینی در این باره نشده است.
آنچه را به‌طور قطع نمی‌توان انکار کرد، تأمین سلامت نوزادان با تغذیه از شیر مادر است که آنها را از بسیاری عوارض مصون می‌دارد. نکته‌ای را که به‌هیچ‌وجه نمی‌توان از نظر دور داشت، ارتباط مادام‌العمر انسان‌ها با شیر و مشتقات آن از بدو تولد تا پایان زندگی است که موجب اهلی‌کردن دام‌های شیرده توسط انسان و مصرف شیر آنها به طرق مختلف می‌شود و نقش شیر در تأمین غذایی افراد انکارناپذیر است.
حاصل این روند در درازمدت و از نظر تاریخی، استقرار صنعتی فعال و پویا به نام صنایع لبنی است که در تأمین غذا و سلامت افراد جامعه نقش بسزا دارد و کشورهای پیشرفته نیز سعی در توسعه آن دارند.
احداث مراکز صنعتی تهیه و تولید شیر و مشتقات آن در کشور ما، برخلاف کشورهای اروپایی و غربی، عمری طولانی ندارد و به همین دلیل، به‌علت نداشتن ساختارهای محکم و مدون، بعضاً با عوارضی مواجه می‌شود که میتواند تأثیرات منفی را در آن به‌جای بگذارد. این معضلات از نقطه آغاز تولید شیر، یعنی پرورش گاوهای شیری شروع می‌شود و تا آخرین حلقه این زنجیر، یعنی مصرف‌کنندگانی که برای خرید یک کیسه شیر به فروشگاه مراجعه می‌کنند، ادامه دارد.
طبق اعداد و ارقام فائو، مصرف سرانه شیر در جهان، حدود 190کیلو است که در ایران، این سرانه با خوشبینانه‌ترین دیدگاه، به 90کیلو نیز نمی‌رسد، چراکه اگر رقم 7میلیون تن تولید شیر را در سال2009 قابل‌قبول بدانیم، مقدار مصرف سرانه از انواع لبنیات را می‌توان حدود 90کیلو قرار داد.
اگرچه تولید شیر مازاد بر مصرف داخلی، بسیار نیکو و پسندیده است، ارائه آمارهای آرزومندانه، گرهی را از معضل تولید شیر و مواد لبنی باز نخواهد کرد، چراکه از یک‌سو، مشکلات رو به افزایش دامداران از نظر تهیه مواد غذایی، گرانی نهاده‌ها، دریافت‌نکردن تسهیلات بانکی، حمایت‌نشدن از مجاری دولتی، رودررویی با واردات غیرلازم و ده‌ها مورد مشابه همچنان به حالت خود باقی‌اند و از سوی دیگر، افزایش نرخ مواد لبنی، متناقض با افزایش تولید است، چراکه در صورت ازدیاد تولید براساس ارقام ارائه‌شده و طبق قوانین عرضه و تقاضا و عدم صدور مواد لبنی در سطح گسترده، باید قیمت کاهش می‌یافت.
در صورت ادامه چنین روندی، صنعت شیر و صنایع فراوری آن، آخرین نفس‌ها را خواهند کشید و ادامه حیاتشان با کوچک‌ترین ضربه سلب خواهد شد و شاید دست‌اندرکاران منتظرند تا با توجیه ناتوانی تولیدکنندگان داخلی، هرچه قدرتمندانه‌تر بر طبل واردات بکوبند و زمینه‌های رشد دامداران چینی، ترک و برزیلی را هرچه بیشتر فراهم کنند.
باید خاطرنشان کرد پزشکان و کارشناسان تغذیه از نارسایی‌های اسکلتی بین دانش‌آموزان و ضعف عمومی به‌ویژه دانش‌آموزان دختر، بسیار سخن گفته‌اند و این در حالی است که در کشور تایلند با 8میلیون دانش‌آموز سالانه 260نوبت شیر در مدرسه توزیع می‌شود و 433 دلار بودجه به آن اختصاص می‌دهند. در نهایت رشد قدی دانش‌آموزان تایلندی طی 15سال گذشته 6سانتی‌متر افزایش یافته است. به عبارت دیگر می‌توان گفت تمام کشورهای توسعه‌یافته بیش از 240نوبت شیر در مدارس توزیع می‌کنند. اما در ایران آموزش‌وپرورش دغدغه شیر مدارس را ندارد.
امروزه در ایران 25درصد دانش‌آموزان با مسئله کوتاهی قد، 14درصد با کاهش وزن مواجه هستند و هر دانش‌آموز به‌طور متوسط 5دندان خراب دارد. در واقع می‌توان گفت اینها پیامدهای کاهش مصرف شیر و تغذیه نامناسب است.
