هیئت بین دولتی تغییر آب و هوا (IPCC,intergovernmental on climate change) پیشبینی میکند که تغییرات آبوهوایی جهانی منجر به افزایش سوءتغذیه، مرگ، بیماری و آسیب ناشی از امواج گرما، سیل، طوفان، خشکسالی و گسترش دامنه جغرافیایی مالاریا در کشورهای فقیر دنیا خواهد شد.
برخی از آثار تغییر اقلیم
1-بالا آمدن سطح آب دریاها و کاهش منابع آب شیرین
2-تغییرات آب و هوای منطقهای در عرضهای بالا و نیمکره شمالی
3-تغییر در میزان بارش باران و جهت وزش باد
4-افزایش میزان خشکسالی و توسعه مناطق بیابانی
5-افزایش بلایای طبیعی مثل طوفان، گردباد و سیل
6-افزایش آلودگی هوا در برخی مناطق بر اثر افزایش بادهای گرم
7-اثر احتمالی بر گسترش بیماریهایی نظیر مالاریا
پیامدهای تغییر اقلیم در ایران
یک مطالعه علمی که دفتر مطالعات آب و هوایی سازمان محیطزیست کشور با همکاری محققان دانشگاهی انجام داده، نشان میدهد که تا سال 2030 دمای هوا در تمام استانهای کشور 1/0 تا 1 درجه نسبت به گذشته گرمتر میشود. این یک پیشنمایی است از آینده کوتاهمدت تا سال 2030، اما نباید فراموش کنیم که مثل همه مطالعات تغییر اقلیم، عدم قطعیت این مطالعه و مدلهای استفاده شده در آن به شدت بالا است و این موضوع یکی از مباحثی است که تمام دنیا با آن درگیر هستند؛ یعنی نمیدانیم تغییرات دمایی دقیقاً چند درجه است و باید چقدر به آن بها بدهیم یا روی آن سرمایهگذاری کنیم (دفتر مطالعات آب و هوایی سازمان محیطزیست کشور).
اما آنچه واضح است اینکه ما در گذشته هم روند افزایش دما را در ایران داشتهایم، اما نمیتوانیم با اطمینان صد درصد بگوییم این تغییر اقلیم است؛ چرا که دادههای کافی درازمدت از پدیدهای که در مقیاس زمانی بزرگ اتفاق میافتد، نداریم. نمیتوانیم بگوییم الان دچار خشکی شدهایم یا اینکه 20 سال قبل دچار ترسالی بودهایم یا آن زمان نرمال بوده و اکنون نرمال نیست. درنهایت، بیشتر مدلهای پیشنمایی درمورد ایران میگویند که ما به طور کلی آینده خشکتری خواهیم داشت.
بر پایه مطالعات دفتر ملی تغییرات آب و هوایی سازمان حفاظت محیطزیست گرمتر و خشکتر شدن به همراه جابهجایی فصلها از تأثیرات تغییرات اقلیمی است و در پیشبینی درازمدت، ایران بسیار خشک و بسیار گرم خواهد بود. بر پایه اطلاعات دفتر تغییرات آب و هوایی سازمان حفاظت محیطزیست بر اثر تغییر اقلیم، تقریباً فصلها در کشور ما یک ماه جابهجا شدهاند؛ به عنوان نمونه، شاهدیم که وضعیت جوی فروردین، همانند اسفندماه و آب و هوای مهرماه نیز شبیه به شهریور ماه است.
پیامدهای تغییر اقلیم در ایران
ایران کشوری خشک با میانگین بارش سالانه حدود 250 میلیمتر است که معادل فقط یکسوم متوسط بارش جهانی (800میلیمتر) است. طبق اعلام دفتر تغییرات آب و هوایی سازمان محیطزیست کشور برای انتشار گازهای گلخانهای در کشور سه سناریو پیشبینی شده که به شرح زیر است (پرویزی 1390):
سناریوی 1: در صورت کاهش انتشار گازهای گلخانهای (یا روند فعلی) افزایش دما بین 1 تا 5/1 درجه سانتیگراد به وقوع میپیوندد که حاصل آن 11 تا 19 درصد کاهش بارندگی در کشور است.
سناریوی 2: اگر میزان انتشار گازهای گلخانهای با روند موجود تثبیت شود (ورود 6میلیون تن دیاکسیدکربن به جو) در آن صورت، افزایش دما بین 5/2 تا 1/4 درجه سانتیگراد اتفاق خواهد افتاد و تأثیر آن به شکل کاهش بارندگی به میزان 9/30 تا 50 درصد در کشور خواهد بود.
سناریوی 3: انتشار گازهای گلخانهای افزایش یابد که در صورت وقوع چنین رخدادی با افزایش دمای بین 7/7 تا 9 درجه سانتیگراد، 58 تا 80 درصد کاهش بارندگی در کشور اتفاق خواهد افتاد.
در تحقیقی دیگر با عنوان ارزیابی تغییر اقلیم ایران در دهههای آینده (2025 تا 2100 میلادی) با استفاده از ریزمقیاسنمایی دادههای مدل گردش عمومی که توسط عباسی و همکاران در سال 1391 انجام شده، نشان داده شده که میانگین دمای تمامی استانهای کشور افزایش مییابد؛ بهطوری که میانگین آن در دهههای آینده و با سناریوهای مختلف بین 4/0 تا 3 درجه سانتیگراد در مدل HadCM2 و بین 5/0 تا 4 درجه سانتیگراد در مدل ECHAM4 افزایش خواهد داشت که بیشترین تغییرات دما به میزان 4/4 تا 3/5 سانتیگراد در دهه 2100 رخ میدهد. مقادیر جهانی این مقدار بین 4/1 تا 8/5 درجه سانتیگراد است.
در مدل HadCM2 بیشترین افزایش دما در استانهای یزد، خراسان جنوبی، چهارمحال و بختیاری، اصفهان، بخشهایی از خراسان رضوی، سمنان، تهران، مرکزی، قزوین و گیلان رخ میدهد. استانهای دیگری که با افزایش قابل ملاحظه دما مواجه هستند، عبارتند از هرمزگان، سیستان و بلوچستان، بوشهر، کرمان و فارس، اما در مدل ECHAM4 بیشترین افزایش دما در استانهای فارس، اصفهان، چهارمحال و بختیاری، بوشهر، مازندران، تهران و بخشهایی از استانهای یزد، سمنان، قزوین، گیلان و مرکزی روی میدهد.
به طور کلی، مدل HadCM2 بارش کشورمان را تا دهه 2100 به میزان 5/2 درصد کاهش داده است که در بین هجده سناریوی مورد استفاده، سناریوی IS92D بیشترین کاهش بارش را با 6% کاهش پیشبینی نموده است. در این مدل، بیشترین کاهشها در نواحی جنوبی کشور، شامل استانهای هرمزگان، سیستان و بلوچستان، فارس، کرمان و بوشهر رخ میدهد. این مدل برای نواحی شمال شرقی کشورمان بیشترین افزایش را پیشبینی نموده است. مدل ECHAM4 افزایش بارش را برای کشور پیشبینی کرده است که بیشترین افزایش بارش توسط سناریوی IS92E با 2/29 درصد افزایش در دهه 2100 مدل شده است.
در تحقیق دیگر، مدلسازی اقلیم ایران 2010 تا 2039 برای چهل و سه ایستگاه سینوپتیک با استفاده از ریز مقیاس نمایی آماری نتایج نشان داد میانگین دما در دوره 2010 تا 2039 میلادی در مقایسه با دوره آماری 1976 تا 2005 به طور متوسط 5/0 درجه سانتیگراد افزایش خواهد یافت که بیشترین افزایش ماهیانه مربوط به ماههای سرد سال به میزان 7/0 درجه سانتیگراد خواهد بود و میزان بارش کل کشور هم 9 درصد کاهش خواهد یافت
شهریوز99-سال41-شماره489-ص30