چالش‌های کشاورزی، نیازمند اولویت‌بندی

کشاورزی به عنوان محور امنیت غذایی کشور و استقلال و خودکفایی در حوزه‌های مایحتاج عمومی و اساسی مردم در اسناد مختلف بالادستی کشور مورد تأکید قرار گرفته و در صدر برنامه‌های ضروری در دست دولت شناخته شده است؛ بنابراین با استفاده از راهبردهای علمی و به کارگیری ابزارهای نوین تخصصی، رسیدن به اهداف مورد نظر محقق خواهد شد.

لازمه برنامه‌ریزی و شناخت، مطالعات میدانی دقیق با آمارهای مستند واقعی است تا بتوان بر اساس شرایط و واقعیات جامعه و امکانات موجود، مسیر اجرایی را دنبال کرد و به اهداف تعیین شده تحقق بخشید. رسیدن به این اهداف فقط با تکیه بر آمارهای دولتی ممکن نیست. در واقع، نظیر سایر مناطق جهان، می‌توان از مؤسسه‌های مستقل آمارگیری نیز بهره جست تا تعریف مناسب و دقیقی را از اجزا و عناصر تشکیل‌دهنده ساز و کارهای کشاورزی به دست آورد. مسائل و مشکلات عدیده‌ای در بخش کشاورزی وجود دارند که هر یک نیازمند مباحث جداگانه‌ای است، اما در اینجا سعی می‌شود تا به برخی از موضوعاتی که در اسناد بالادستی کشور بر آنها تأکید شده است، اشاره‌ای گذرا داشته باشیم.

• در اجرای تبصره یک ماده 106 و 107 قانون برنامه سوم توسعه که در بند «الف» ماده 17 قانون برنامه چهارم نیز آمده است، دولت باید بسترهای لازم را برای تولید محصولات با نیاز آبی کمتر فراهم سازد و از بخش غیردولتی نیز مدد جوید. همچنین برای افزایش بازدهی آبیاری نیز اقدامات لازم به عمل آید. در خصوص ساماندهی وضعیت آب در کشور، اظهاراتی متفاوت و مقالاتی متعدد نگاشته شده است. بررسی و برنامه‌ریزی برای ساماندهی آب و آبیاری از چالش‌های بخش کشاورزی است.

• موضوع سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف زیربنایی و همچنین ساماندهی به اجزای مختلف بخش کشاورزی از چالش‌های موجود محسوب می‌شود. با توجه به حجم و اهمیت این بخش، سرمایه‌گذاری موجود پاسخگو نیست.

• ثبات بازار و ایجاد تعادل در واردات و ساماندهی همزمان آن برای حمایت از تولیدات داخلی، از دغدغه‌ها و مسائل همیشگی کشاورزان است که موجب افت و خیزهای مختلف در تولید برخی از محصولات کشاورزی می‌شود. تغییرات مکرر و پی در پی تعرفه‌های گمرکی و واردات بی‌رویه، به تولید برخی از محصولات، لطمات زیادی وارد کرده است.

• لزوم حفظ و توسعه رویکرد صادراتی با استفاده از فناوری‌های جدید، بازاریابی و آشنا کردن تولیدکنندگان با دستاوردهای علمی و فناوری جهان و دسترسی و حفظ بازارهای هدف، از جمله چالش‌های مستمر بخش کشاورزی بوده‌اند.

• همسویی با تشکل‌های مردمی و دولتی و سهیم کردن آنها در تصمیم‌گیری‌ها، همواره از نگرانی‌های موجود است. بر اساس بند «ج» ماده 37 قانون برنامه سوم، دولت مکلف است که زمینه مشارکت تشکل‌های غیردولتی را در برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌گذاری‌ها فراهم سازد، اما در عمل محقق نشده است.

• از دیگر آفات کشاورزی، بی‌توجهی به کشاورزی تولیدمحور است که باید از استانداردها و شرایط لازم تولیدی برخوردار باشد و با قوانین و مقررات و اعطای تسهیلات نیز از آن حمایت لازم به عمل آید.

• توزیع عادلانه جغرافیایی اعتبارات و تسهیلات و محصول‌محوری از دیگر چالش‌های موجود و نیازمند تدوین برنامه‌ای مشخص است. در این ارتباط ضروری است برای آن دسته از محصولاتی که مزیت اقتصادی لازم دارند، تمهیدات و تسهیلات لازم، فراهم و گام‌های اساسی برای ارتقای سطح تولید با توجه به استعدادهای استانی برداشته شود.

• کاهش موانع و ایجاد تمهیدات لازم برای ارتباط مستقیم تولید و بازار و ایجاد شرایط لازم برای دسترسی کشاورزان به بازار، هر چند که از اقدامات فرعی حل معضل بازار محسوب می‌شود، نیازمند گام‌های اساسی است. اولویت‌بندی مسائل و مشکلات بخش کشاورزی نیز خود مقوله‌ای ضروری و نیازمند همکاری همه‌جانبه بخش‌های دولتی و خصوصی است و باید به سمتی جهت داده شود که بتواند حسب امکانات و شرایط، مسائل و مشکلات را به تناسب توانایی‌ها، حل و فصل کند.

مهر99-سال41-شماره490-ص19