پشتوانه توسعه مکانیزاسیون را چگونه ارزیابی می‌‌کنیم؟

تولید و تامین ماشین‌‌ها و ادوات کشاورزی به ویژه نیروی محرکه، چند سالی است، دچار بی‌برنامگی و باری به هر جهت شده است، به طوری که از یک سو تحریم‌‌ها و از سوی دیگر عدم دسترسی کشاورزان به فناوری‌‌های نوین و نیز عدم اقتصادی نبودن تولید تراکتور، کمباین و ادوات و تجهیزات کشاورزی جملگی توسعه مکانیزاسیون را مختل و با کاهش تیراژها، مواجه ساخته که به افزایش قیمت‌‌های تمام شده، منجر می‌شود، ضمن آنکه توان رقابت‌‌ برای تولید و نیز خدمات پس از فروش برای دست‌اندرکاران این حوزه دچار خدشه و وقفه شده است.

برای ارزیابی و بررسی موانع تولید، تامین و خدمات پس از فروش ماشین‌‌های کشاورزی، در تماس با اعضای انجمن تولیدکنندگان و تامین‌کنندگان تراکتور و کمباین، نظرات آنها را درباره وضعیت روز فعالیت و آینده‌سازی این صنعت پرس و جو کردیم که در زیر، نظر علاقه‌مندان را به خلاصه‌ای از موارد مطرح شده جلب می‌‌کنیم.

• چرا کشاورز را از کاربرد دستگاه‌‌های نوین محروم می‌‌کنیم؟ واردات تکنولوژی نوین با ارز آزاد اگرچه بسیار گران تمام می‌‌شوند، ولی جایگاه ویژه‌ خود را نزد مدیران آینده‌نگر دارند.
• چرا به وارد کننده تحکم می‌‌کنیم که باید به همان میزان که سال گذشته نیازهای کشاورزان را از خارج وارد کرده‌ای، اقدام به واردات بنمائید، در حالی که هر سال وضعیت اقتصادی و پیامدها و ضوابط آن تغییر می‌کند. برای مثال نزدیک به چند سال است واردات تراکتور‌های سنگین بیش از 180 قوه اسب، با ارز آزاد صورت می‌گیرد، در حالی‌که این تراکتور‌ها برای کشش‌زیرشکن‌های‌عمیق که بتواند خاک‌های فشرده شده را بشکافد و هوادهی نماید، از ضروریات اجتناب‌ناپذیر شده است.

کارخانه‌داران نیز، کاهش تولید نیروی محرکه را این چنین توجیه می‌‌کنند:

• مشکل سرمایه‌ در گردش و بهینه‌سازی با سرمایه‌گذاری از ضروریات راه‌اندازی خطوط تولید عنوان شده، که در صورت عدم رعایت هر یک، تولیدکننده نمی‌تواند با واردات تراکتورها و کمباین‌‌های تمام‌ساخت با ارز 4200 تومانی رقابت کند، ضمن آنکه شش عامل، بازدارنده اقتصادی شدن تولید و تامین را برای تقویت مکانیزاسیون تحت تاثیر قرار داده است:

الف: عدم دسترسی به فناوری نوین و گران شدن ابزار تولید که می‌‌تواند به پس‌رفت کیفیت و کمیت‌بیانجامد.

ب: مشکل تیراژ اندک می‌تواند از اقتصادی شدن محصول برای رقابت‌ در سطح بین‌المللی بکاهد.

ج: برای تامین قطعات منفصله، بوروکراسی هزینه‌های کلانی را به تولید کننده وارد می‌سازد، در حالی که در بسیاری از جهات تولیدکنندگان می‌توانند اغلب نیازهای خود را بسیار سریع‌تر از قاچاقچی‌‌ها خریداری کنند. بنابراین بوروکراسی، زمینه‌ساز افزایش و رونق قاچاق شده است و ضرورت دارد که در کلیه ضوابط برخورد با تولیدکننده و وارد کننده تجدیدنظر شود.

از آنجایی که بنگاه‌‌های اقتصادی نشانی مشخصی دارند، همیشه در معرض هزینه‌هایی مثل مالیات، عوارض و سایر صدمات اقتصادی هستند، در حالی که قاچاقچی‌ها با درآمدهای آنچنانی، قابل شناسائی و پیگیری نیستند.

د: ممنوع کردن واردات به بهانه تولید مشابه داخلی براساس ادعاهای بی‌پایه و اساس و بدون دریافت حمایت‌‌ها برای تولید کننده واقعی یا ادعاها بدون امکانات، هر دو می‌‌توانند توقف تولید واقعی را موجب شوند.

تولید اقتصادی یک دستگاه فنی کوچک، ضرورت دارد که حداقل از امکانات ارزی و ریالی و سرمایه در گردش برخوردار باشد، ولی نباید انتظار داشته باشیم که با دست خالی حمایت‌‌های تولید دریافت کنیم. برای ارزیابی و آینده‌نگری این صنعت، به بازنگری اساسی نیازمندیم.

ه: از طرفی واردات کمباین و چاپرهای دست دوم باعث می‌‌شود که واردکنندگان مشابه نو، عقب‌گرد کنند، به خصوص آنکه امتیازاتی برای دست دوم وجود دارد که برای نو قائل نشده‌اند.

ز: اینکه عنوان کنیم، چون یک مدل تراکتور قبلاً وارد نشده، دلیل نمی‌شود که این نوع مدل جدید وارد نشود. در کشور ما باغدارانی هستند که با فناوری نوین و ویژه، می‌‌توانند محصول با کیفیت صادراتی تولید کنند و اغلب خریداران خارجی با بازدید از این قبیل باغ‌ها، برای خرید محصولشان راغب‌تر می‌‌شوند.

ح: واردات با ارز ناشی از صادرات در ظاهر کارگشا می‌نماید، ولی در عمل واردکننده را به سردرگمی می‌کشاند، زیرا صادر کننده نیز سیاست‌ها و ترفندهای خود را اعمال می‌کند.

ط: سهمیه‌بندی برای واردات نیروی محرکه معلوم نیست که بر چه اساسی انجام می‌گیرد، زیرا به یک وارد کننده ناگهان مدعی‌شده تا چند برابر دیگری که واجد شرایط‌تر است، مجوز واردات می‌دهند.

ی: تراکتورسازی تبریز در پاسخ به‌اینکه اخیراً مورد انتقاد سازندگان‌ادوات و وزارت‌جهاد‌کشاورزی قرار گرفته است: بانک کشاورزی چند ماهی سامانه خود را بسته‌بود و این مانع به‌عنوان مشکلی به تراکتور سازی تبریز نسبت داده‌شد که این بر‌چسب‌ها در حالی‌است که از نظر کیفیت، تراکتور‌های ساخت این کارخانه در کشور‌های اروپایی مورد استقبال قرار گرفته است.

با این حال فروش این تراکتور‌‌ها امروز برای حضور در بازار و توانائی رقابت با سایر برندها به اقساط یک ساله و با تخفیف‌‌های ویژه صورت می‌گیرند. تراکتورهای جدید امروز بسیار قوی‌تر و مجهزتر شده‌اند، حتی کشاورزان کشورهای پیشرفته در کشاورزی، برای حداکثر استفاده از تنوع و نوسان‌های اقلیم و افزایش بهره‌وری و افزایش قابلیت‌‌های رقابتی، امروز به تراکتورهای قوی‌تر تا 600 قوه اسب نیز روی آورده‌اند.

اما اینکه کدام برندها امروز از رونق نسبی در کشاورزی برخوردار است، می‌‌توان به شرکت‌‌هایی نظیر «کوبوتا»، «فنت»، «جاندیر» و «مسی فرگوسن» اشاره کرد که در مقایسه با دیگر برندها از رونق نسبی برخوردار می‌‌باشند.

فروردین و اردیبهشت99-سال41-شماره 484 و 485-ص8