بهینه‌سازی آب و خاک از اولویت‌های این سازمان است

98-5-10

نماینده سازمان خوار و بار جهانی FAO در ایران، در همایش اتاق بازرگانی فارس مطرح کرد:
بهینه‌سازی آب و خاک
از اولویت‌های این سازمان است
در این منطقه، تأمین و صرفه‌جویی در آب، از اولویّت ویژه‌ای برخوردار است

مدیریت آب آنچنان اهمیّت دارد که سازمان خوار و بار کشاورزی «فائو» نیز به آن می‌پردازد، به‌خصوص شوری و مدیریت آب از اولویّت‌های این سازمان هستند.
خشکسالی و شوری نه تنها در ایران، بلکه در سایر مناطق جهان نیز اتفّاق می‌افتد و در این میان، افزایش دمای جهان به میزان
1/1 درجه، از جمله عوامل این شوری به شمار می‌رود.
«پدیده المینو» تأثیرات قابل توجّهی را بر این حوزه گذاشته است. از موضوعات دیگر، بحران‌های طبیعی مانند سیل است که در ایران و سایر مناطق جهان تأثیرات منفی گذاشته است که می‌توان به کشورهایی از جمله افغانستان، پاکستان، هندوستان و عربستان اشاره کرد که درجه حرارت هوا از 50 درجه بیشتر می‌شود و موجبات بروز ریزگردها را پدید می‌آورد. اینکه چرا باید به این مناطق جهان توجّه کنیم، به دلیل آنست که بیش از 50درصد مردم جهان در این مناطق
زندگی می‌کنند.
یک عامل فشار دوگانه که با آن مواجه هستیم، اینکه تولید کاهش می‌یابد یا محصول رشد نمی‌کند و این در حالی است که تقاضا برای غذا به طور مستمر در حال افزایش است.
موضوع دیگر، تنش‌های آبی و شوری اراضی است که در گذشته اندک و کم‌اهمیّت تلقی می‌شد، ولی امروز بر کمیّت و کیفیّت تولید محصولات زراعی و باغی بسیار اثرگذار شده است.
از عوامل مختلف تخریب، استفاده بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی است که تغییرات اقلیمی نیز بر آن اثرگذار بوده است. کشور ایران نیز در یک منطقه خشک و نیمه‌خشک قرار گرفته و بدین خاطر زیر فشار تولید و توسعه
قرار دارد.
بحث امروز، شوری‌زدایی از آب‌های دریاست که موضوع انرژی، غذا و آب نیز باید به تفکیک مورد توجّه قرار گیرد؛ زیرا بیش از هر بحث اقتصادی دیگری بر اثر خشکسالی‌ها و شوری‌ها تحت فشار قرار دارد. «آب» و «خاک» دو موضوع مهم برای توجّهند که بدون آنها پس از سرمایه‌گذاری، برگشت سرمایه‌ها بسیار مشکل خواهد بود. پرداختن به آب و خاک می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد تعادل بین کیفیّت و کمیّت تولید باشد.
موضوعاتی که FAO به آنها پرداخته، کمبود آب را به شرح زیر، مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است:
1ـ مدیریت یکپارچه آب و خاک و…
2ـ احداث و تکمیل شبکه‌های آب‌رسانی
3ـ مسائل مربوط به خشکسالی و مدیریت آن مربوط به کشورهای پُرجمعیّت است.
(کانال‌های بحث‌های قبلی و فعلی بحث‌های علمی، انتشار مسائل و موارد این بحث و آموزش‌ها و ترویج و حمایت‌های ویژه و همکاری‌های تدوین شده در برنامه است.)
در قسمت اوّل، باید پایگاه‌های تقویّتی را مورد توجّه قرار دهیم تا خشکسالی‌ها شناسایی و پیشگیری شوند که اکثر این اطلاعات در پایلوت‌های فائو قرار دارند و برای علاقه‌مندان قابل استفاده است.
از نظر علمی بر جنبه‌های مختلف خشکسالی پرداخته‌ایم که در مناطق مختلف جهان وجود دارند و می‌توانیم تحت شرایطی از آنها جلوگیری و پیشگیری‌های لازم را اعمال کنیم.
اینکه کشاورزان چگونه باید آموزش ببینند و دولت‌ها چه نقشی در این زمینه دارند و کارشناسان و محقّقان چه وظایفی را باید به عهده گیرند، از جمله سرفصل‌های مطرح هستند.
برای توسعه مدل‌های دیگری را نیز داریم که کارآمدی و کارآیی آب را توجیه می‌کند؛ برای مثال، اینکه چه نوع محصولی را با کدام بهره‌وری در اختیار داریم؟
مدیریت ریسک در خشکسالی به عنوان یک موضوع در وب‌سایت فائو آمده است و مدل‌ها و پروژه‌های مختلف در آن شرح داده شده‌اند و بر مقاوم‌سازی خاک مزارع نیز تأکید شده است.
موضوع دیگر، نحوه انتشار و اطلاع‌رسانی است که در سایت‌ها و مجلات علمی و نحوه گذراندن دوره‌های آموزشی بسیار مهم است و به منطقه، کشور و علاقه‌مندی آنها
بستگی دارد.
از جمله تمهیدات لازم اینکه سیاستمداران، تصمیم‌گیران و دولت‌ها می‌توانند با مدیران ارشد یکدیگر بر مشکلات فائق آیند؛ به عنوان نمونه، در مورد ریزگردهایی که از کشور عراق به ایران می‌آیند و چالش زمین و آب در شهر قاهره مصر، مسئله کمبود آب در سطح بالا مطرح شده است.
شبکه‌سازی و مشارکت در این حوزه، مانند رویدادی که برای حوزه آب و خاک مطرح شده است، با مشارکت و تبادل نظر کشورها با یکدیگر و تقسیم تجربیات بسیار اثرگذار خواهد بود.
از جمله پروژه‌های قابل اجرا در ایران، دریاچه ارومیّه است که یک ذخیره زیست کره محسوب می‌شود و به عنوان بزرگ‌ترین جزیره زیست‌شناسی جهان مطرح است و برای سازمان فائو بسیار اهمیّت دارد. اگر به نقشه‌های موجود در کشور ایران توجه کنیم، درمی‌یابیم سدّهایی در اطراف دریاچه ارومیّه احداث شده‌اند که موجب کم‌آبی این دریاچه می‌شوند. نقاط سیاه در نقشه، تراکم احداث چاه‌هایی است که آب را از منابع زیرزمینی پُمپ می‌کنند که برخی قانونی و برخی دیگر غیرقانونی هستند.
مسئله خشکسالی‌ها و میانگین ریزش‌های آسمانی از 284 میلی‌متر به 318 میلی‌متر قابل تعمّق است که باعث شده از منابع آبی برای منافع شخصی استفاده کنند و موجب صدمه زدن به محیط زیست و تخریب این دریاچه شوند.
برخی مناطق آبی کم‌رنگ در نقشه‌ها، بیانگر وجود آب‌های سطحی است که می‌تواند خشکسالی‌ها را گسترش دهد و شوری اراضی را تسریع کند؛ زیرا مدیریّت تأمین و مصرف آب، قبل از اینکه مولّد باشد، مخرّب است.
سرفصل‌های توجیه اقتصادی آب به قرار زیرند:
1ـ آب در کجا و برای چه مصارفی؟
2ـ مدیریت‌های خشکسالی‌ها درکجا و با چه تدبیری؟
3ـ آثار عوامل اجتماعی و اقتصادی سیل‌ها و خشکسالی‌ها
4ـ تقسیم عادلانه آب
اینکه سیلاب‌هایی جاری می‌شوند و به سدّها می‌رسند و با چه سرعتی و کیفیّتی اتفاق می‌افتند، موضوعاتی است که در فائو به آنها پرداخته می‌شود و این موضوعات به‌طور مفصل در سایت سازمان خواروبار جهانی فائو شرح داده شده‌اند.